Ganzen houden overheid en boer in ijzeren greep

De jacht op ganzen ligt maatschappelijk gevoelig, terwijl de budgetten voor schadevergoeding aan de landbouw steeds meer onder druk staan. Helder inzicht in de precieze cijfers ontbreekt, ook doordat lang niet alle schade wordt gemeld, maar een rondvraag laat zien dat de ganzenpopulatie voorlopig alleen in Gelderland enigszins daalt.

Melkveehouder Cornelis van Diest uit Muiderberg tapt nog een kop koffie in tijdens de lunchpauze met zijn zoon Thomas en twee loonwerkers uit Utrecht. Een van hen heeft thuis ook een bedrijf, waar de ganzen in steeds grotere getale hun weiland kaalvreten. Van Diest schudt zijn hoofd. 'Dit is zuiver toeval, maar het geeft wel direct aan dat de problematiek overal speelt.'

Overal

Overal wordt gezocht naar oplossingen, die lastig liggen vanwege alle gevoeligheden, meent Van Diest. 'Dieren doden is maatschappelijk een heikel punt. Maar als we nu niet ingrijpen, dan is de schade straks niet meer te overzien. Dat geldt voor de landbouw én voor de natuur. Want voor de biodiversiteit is het ook funest.'

De Friese gedeputeerde Johannes Kramer onderschrijft dat. Vier jaar geleden stond hij aan de wieg van het landelijk ganzenakkoord. 'Die overeenkomst is gesneuveld doordat de jagers eruit stapten, maar ook LTO Noord heeft zich dusdanig opgesteld dat we gedwongen waren om het provinciaal op te pakken. De meeste provincies hebben daarbij overigens de afspraken uit het ganzenakkoord wel als uitgangspunt genomen.'

Maatwerk

De problematiek is in de tussentijd verhevigd, weet Kramer. 'Daar had een landelijk ganzenakkoord ook niets aan veranderd. Het opvangen van ganzen in bepaalde gebieden en het bejagen in de overige delen volstaat niet. Een adequate aanpak vergt maatwerk', stelt hij.

'Daarom heb ik Provinciale Staten voorstellen gedaan voor maatregelen die de randen van de wet opzoeken. Ook om het schadebedrag terug te brengen, eerst van 12 naar 10 miljoen euro en vervolgens met een reductie van minimaal 5 procent per jaar. Het is een wankel evenwicht, want er wordt kritisch over onze schouders meegekeken.'

Frustratie

Voormalig LTO-bestuurder Peter de Koeijer, ook betrokken bij het ganzenakkoord, heeft dat laatste ook al ervaren. De actie van stichting Faunabescherming om het vangen van ganzen te verbieden, heeft voor veel frustratie gezorgd.

'Samen met de provincie, natuurorganisaties en andere direct betrokkenen zoeken we voortdurend naar oplossingen, die soms vastlopen in juridische procedures. Dat motiveert natuurlijk niet.'

Zelfs als alle denkbare maatregelen kunnen worden getroffen, wacht 'nog een scherpe campagne van jaren', voorspelt De Koeijer. 'Als we verslappen op een van de onderdelen, zoals het verstoren van de nesten of het afschot, dan heeft dat onherroepelijk een toenemend effect op de populatie. Om vooruitgang te boeken, moeten we planmatig te werk gaan.'

Vliegroutes

Kramer voorziet daarbij zelfs een internationaal effect. Ook de omringende landen onder de vliegroutes van de ganzen moeten hun bijdrage leveren. 'Zulke internationale afspraken duren altijd lang, maar ik verwacht toch over twee jaar samen met Noorwegen en Denemarken tot beheerafspraken te komen om de schadelijke effecten door de brandgans en kolgans structureel terug te dringen', zegt hij.

'Onlangs was de boodschap van diverse internationale wetenschappers op een ganzencongres helder: pak het in gemeenschappelijkheid op, anders blijft het bij het verschuiven van het probleem.'

De Koeijer is bezorgd dat Nederland dan niet met een erg sterk verhaal op de proppen komt. 'Wie bepaalt onze rol, als we onderling zo verdeeld zijn? We kunnen lastig alle provincies een afgevaardigde laten sturen. Laten we vooral ook onderling de rijen sluiten.'

Opvanggebied

De polder achter het bedrijf van Van Diest is aangewezen als opvanggebied voor overwinterende ganzen. Een prima oplossing, maar de toename in de populatie in de zomer zijn de melkveehouder en veel van zijn collega's een doorn in het oog.

'Voor jagers is het bijna ondoenlijk om het tij te keren. Ook door de maatschappelijke weerstand tegen het schieten', stelt hij. 'Her en der worden rond bedrijventerreinen en nieuwe wegen waterpartijen aangelegd, als natuurcompensatie. Met een rietkraag eromheen zijn het perfecte broedplaatsen. Als we daar niet ingrijpen, creëren we alleen nog maar meer bronnen van ellende.'

• Lees meer hierover deze zaterdag in Nieuwe Oogst