Hooi belangrijk voor veerantsoen maatschap Boon

Het komt zelden voor dat maatschap Boon in Delfstrahuizen op 15 juni haar '15 juniland' kan maaien. Vaak laat het weer dat niet toe of het land met een hoog waterpeil is te nat waardoor gemaaid gras nat blijft van opstijgend water. Dit jaar is het weer goed, maar zijn de melkveehouders halverwege een perceel gestopt met maaien. Er zaten te veel tureluurs met kuikens in het hoge gras.

'Het is niet erg om later te maaien. Boeren denken soms dat ze op de datum dat ze mogen maaien meteen alles eraf moeten halen. Het hoeft niet, het mag. Vorig jaar was het zo nat dat we tot in juli hebben gewacht', zegt Rik Boon.

1980

De melkveehouder begon in 1980 met vijftig koeien en 20 hectare land en stond eind jaren tachtig in de top van de Friese melkproducenten. Het bedrijf groeide gestaag. In 2004 kwam zijn zoon Kees in het bedrijf. De hoge melkproductie had een keerzijde: hoge veeartskosten. Die werden niet lager, toen de ondernemers een voermengwagen kochten en begonnen met summerfeeding. 'Dat was niet ons ding. Het kostte te veel koeien', vertelt Kees Boon. 'De koeien hadden een te lage weerstand en allerlei kwalen.'

De melkveehouders maakten ieder jaar wel wat hooi en merkten dat de koeien dit bewust opzochten, als ze wat voor het voerhek gooiden. Toen ze meer land onder hun bedrijf konden krijgen en daardoor meer eigen ruwvoer konden winnen, gooiden ze het roer om. De voermengwagen ging eruit en werd vervangen door een blokkendoseerwagen.

Buiten

De melkkoeien lopen overdag buiten en krijgen voor de rest een rantsoen van kuilgras, snijmais, hooi en krachtvoer. De laatste tien jaar wordt op een groot deel van het areaal ook weidevogelbeheer uitgevoerd.

De maatschap heeft nu tweehonderd melkkoeien, honderd stuks jongvee en 120 hectare land. Daarvan is 10 hectare natuurland van Staatsbosbeheer, 10 hectare kruidenrijk grasland, 50 hectare legselbeheer waarvan een deel later wordt gemaaid en 2 hectare randenbeheer met uitgesteld maaien. Van al deze 'uitgestelde' percelen wordt zoveel mogelijk hooi gemaakt. Dat moet je leren, weten vader en zoon. 'Wij leren ieder jaar weer meer.'

Tijd nemen

Voor hooi moet je de tijd nemen, doceert het tweetal. Maximaal één keer per dag schudden en dan zeker niet met te veel toeren. 'Hooi moet je keren, niet schudden, anders vliegt de kwaliteit de lucht in.' En bij het persen 'moet de zon in het pak slaan'. Persen gebeurt daarom altijd 's middags.

Jaarlijks maken de ondernemers 250 grote balen. Zonder plastic, zegt Kees Boon, want 'een baal met plastic is geen hooi'. Bovendien kost plastic geld en zijn de pakken lastiger te hanteren. Kleine pakjes maken vader en zoon niet meer.

Rusten

Het hooi moet een paar maanden rusten, voordat het wordt gevoerd. Daarna gaat het voornamelijk naar het jongvee en de droge koeien. Kalveren tot een half jaar krijgen alleen hooi en brok en ook de droge koeien krijgen in de eerste drie weken van de droogstand hooi en droogstandsbrok. In de laatste drie weken voor afkalven krijgen ze 70 procent hooi, 30 procent kuilvoer en een mineralenmix.

De ondernemers proberen de melkkoeien een kilo droge stof hooi per dag te voeren. Ze leggen hier en daar een bult hooi voor het voerhek. De koeien zoeken dat zelf wel op.

Hogere gehalten

De andere manier van voeren heeft melk gekost, maar leverde wel hogere gehalten op. De productie was met de voermengwagen circa 10.000 kilo melk met 4,10 procent vet en 3,35 eiwit en zit nu op de 8.500 kilo melk met 4,50 procent vet en 3,60 procent eiwit.

'Maar belangrijker is dat we nu gezonde koeien hebben met weinig toestanden en een lagere tussenkalftijd. Dat is heel wat waard', benadrukt Kees Boon.

Agrarisch natuurbeheer

Daarnaast krijgt de maatschap inkomsten uit agrarisch natuurbeheer, maar dat is ook nodig ter compensatie van de opbrengstderving. 'De percelen met uitgestelde maaidatum leg je neer daar waar de vogels zitten en die bemest je ook minder in het voorjaar. Maar het valt nooit helemaal te plannen en dan heb je soms een zware snede medio juni. Dat gaat ten koste van je zode', legt Kees Boon uit.

'Het beheerland levert minder op', vult zijn vader aan. 'Je hooit zo'n 4 ton droge stof per hectare en daarna heb je nog een maaisnede en een weidesnede, als je geluk hebt. Met 7 tot 7,5 ton droge stof per hectare houdt het wel op.'

Achtertuin Randstad

De melkveehouders voelen zich goed bij deze bedrijfsvoering en nemen de lagere productie voor lief. 'Dit is houdbaar. Wij boeren in de achtertuin van de Randstad en daar wonen wel onze consumenten', zegt Kees Boon.

'We moeten wel credits houden om te mogen blijven produceren', valt zijn vader hem bij. 'De Nederlandse melkveehouderij produceert 70 procent voor de export en dat begint weerstand op te wekken. We schieten als sector veel te snel in de verdediging. We moeten met de burger in gesprek.'