Sensoren zorgen voor gezonde dieren

1 - Integreren van systemen

Op dit moment werken nogal eens verschillende systemen naast elkaar. De managementtool OPTIcow van ZLTO wil melkveehouders inzicht geven in realtimedata. OPTIcow start een proef met een nieuwe sensor in het kader van het Europese Data Driven Dairy Decisions for Farmers (4D4F)-netwerk.

Vier melkveebedrijven gaan aan de slag met een neksensor, die diergezondheid, vruchtbaarheid en voeropname monitort door herkauwactiviteit, temperatuur en de positie van de koe te meten. Zo is te zien wanneer een koe tochtig is of juist lang in de box blijft liggen.

'Wellicht lijkt die sensor met 7,50 euro per koe per maand duur, maar deze vervangt ook bijvoorbeeld een stappenteller. Wie voor de monitoring meerdere producten nodig heeft, is nog duurder uit', legt Janine Roemen, projectleider Dier bij ZLTO, uit. Zij is betrokken bij 4D4F.

'Een belangrijk voordeel van dit systeem is dat het helemaal is geïntegreerd. Dat heeft de toekomst. Dat maakt het gemakkelijker. Ook zijn door deze integratie bedrijven eenvoudiger te benchmarken.'

2 - Meer inzicht in loopgedrag

Klauwproblemen kosten melkveehouders veel geld. In België lopen momenteel proeven om het loopgedrag van koeien te bestuderen om zo kreupelheden in een vroeg stadium op te sporen. Dit wordt mede door 4D4F op de voet gevolgd. Een ervan is met druksensoren, die de klauwdruk meten terwijl de koe over de drukmat loopt.

'Op zich een mooi systeem, maar het is erg duur, er zijn veel sensoren per oppervlak nodig. Ook is dit systeem, waarbij de koeien recht moeten lopen, niet in iedere stal inzetbaar', stelt Roemen.

De Katholieke Universiteit Leuven werkt aan een systeem met camera's. De onderzoekers vinden het een uitdaging om de computer te leren de bewegingen goed te interpreteren.

3 - Microfoon als early warning system

In de varkenshouderij en de pluimveehouderij zijn er verschillende manieren om door registratie eerder op de hoogte te zijn van een mogelijke ziekte onder de dieren. In de varkenshouderij loopt al een onderzoek naar de registratie van het hoestgedrag van varkens, de hoestmonitor.

Sinds begin dit jaar is er een eenvoudig systeem beschikbaar, dat op basis van door een microfoon geregistreerde geluiden de status aangeeft in de vorm van een stoplicht. Bij groen licht is er niets aan de hand, bij oranje licht wijkt het aantal geregistreerde hoestjes iets af en bij rood licht is actie vereist.

'Uit proeven blijkt dat dit systeem twee weken eerder een longaandoening ziet aankomen dan de varkenshouder zelf. Met eerder ingrijpen levert dit de ondernemer 5 euro per varken per gebeurtenis op', schetst woordvoerster Anja Theeuwen van producent Fancom.

Volgens Theeuwen loopt de verkoop nog geen storm. 'De interesse voor een dergelijk systeem is er zeker, toch worden ze nog niet echt veel verkocht. Ondernemers zien het als een apparaat om de puntjes op de i te zetten, wat vooralsnog niet broodnodig is. Toch zien we hierin de toekomst.'

4 - Camera brengt conditie en gedrag in beeld

In steeds meer stallen komen camera's ter registratie, zoals een camera om het gewicht van varkens te meten. Sinds kort is dat ook een 3D-camera. Die kan van ieder varken het gewicht bepalen, onafhankelijk van bijvoorbeeld het ras.

De 2D-camera, die tot voor kort werd gebruikt, moet niet alleen uitvoerig worden gekalibreerd voor gebruik, ook moest het varken op een bepaalde plaats staan voor een goede meting. Door continu te wegen kan de varkenshouder beter sturen op een gezond aflevergewicht.

Eenzelfde soort systeem wordt toegepast in de rundveehouderij. Speciale camera's brengen de conditiescore van koeien in beeld, met name in de droogstand. Ook hier worden in het kader van het project 4D4F onderzoeken naar gedaan.

5 - Focus op positie

De positie van dieren kan veel zeggen over diergezondheid en dierenwelzijn. Voor de rundveehouderij zijn er camerasystemen die op basis van de positiebepaling van dieren kunnen zien of een koe tochtig is of juist veel ligt.

Voor de pluimveehouderij bestaan er verschillende soorten camerasystemen, zoals Eyenamic van Fancom. Dit camerasysteem maakt regelmatig een overzichtsbeeld van de stal. Het geeft daarmee ook een goed beeld van waar welke dieren staan.

'Dit gedrag ziet een ondernemer niet zelf, wanneer hij door de stal loopt. Daarbij registreert dit systeem 24 uur per dag. Een ondernemer lukt dat niet', stelt Theeuwen. 'Een bepaalde verspreiding kan duiden op problemen met een voerlijn, waterlijn of vochtplekken.'

6 - Voldoende en goed water

Theeuwen signaleert dat in de pluimveehouderij veel gebruik wordt gemaakt van het verwerken en combineren van data rond bijvoorbeeld klimaat. Toch is op gezondheidsgebied met eenvoudige stappen nog veel te winnen.

'Maar weinig pluimveehouders hebben een watermeter, die door het meten van pulsen het waterverbruik meet. Dit is een eenvoudige investering die veel zegt over de wateropname van het pluimvee. Dat zegt daarmee ook veel over de gezondheid van de groep dieren', stelt de woordvoerster van Fancom.

Ook hier kunnen sensoren meerwaarde bieden. Bijvoorbeeld de I-Flush, die Impex in Barneveld onlangs introduceerde. Dit is een hygiënesysteem dat de drinkwaterkwaliteit continu monitort. Een biofilmsensor meet vervuilingen, de temperatuursensor meet de temperatuur.

Dit is niet alleen handig omdat pluimvee op warme dagen graag koud water drinkt, maar ook omdat warm water de kans op bacteriegroei en de aanwezigheid van vuil vergroot. Bij een afwijking in de parameters worden drinkwaterleidingen automatisch gespoeld.