Zoektocht naar beste biest voor kalf

Arts verdiept zich als orthomoleculair nutritionist in de werking van biest. 'In alle wetenschappelijke artikelen zie je ruim honderd werkzame stoffen, maar waarschijnlijk gaat het om duizenden stoffen.'

Dat biest helpt bij de passieve immunisatie van met name kalveren en lammeren is bekend, maar de gezondheidsvoordelen reiken volgens Arts veel verder. 'Biest stimuleert de groei van darmvlokken, zorgt voor een dikkere beschermwand aan de binnenzijde van de darmwand en helpt schadelijke bacteriën en virussen te elimineren.' Rundveedierenarts Jan Muskens, verbonden aan GD, deelt deze mening. 'Goede biest voorkomt diarree en longaandoeningen bij een kalf, bevordert de groei en zorgt voor een betere weerstand.'

Antistof

Bij biest draait het om de hoeveelheid Immunoglobuline G (IgG). Dit is een antistof die uit relatief grote moleculen bestaat. Alleen de eerste levensdag, en het meest de eerste uren dat het kalf net ter wereld is, kan IgG via de nog open structuur van de darmwand in het bloed worden opgenomen. Hoe meer antistoffen in het bloed, des te beter de natuurlijke weerbaarheid van het kalf. 'Dit IgG-cijfer zegt heel veel, omdat het pasgeboren kalf deze stof niet zelf aan kan maken', verduidelijkt Muskens.

De verschillen in biestkwaliteit zijn groot, merkt de veearts in de praktijk. Ook Arts ziet in de biestanalyses die zijn bedrijf Arts Food Products doet, waarden die ver boven of ver onder het streefgetal van 50 gram IgG per liter zitten. Nina Hennes, nutritionist bij FrieslandCampina Nutrifeed, heeft als opfokspecialist praktijkervaring. 'Zelfs op één bedrijf bleek 80 procent kwalitatief goed en 20 procent niet', zegt ze. 'Hoe dat precies komt, blijft lastig te achterhalen.'

Struikelblokken

'Op sommige bedrijven zijn veel verbeteringen mogelijk', concludeert Muskens. Een van de struikelblokken is als kalveren 's nachts worden geboren en de veehouders niet meteen biest geven. 'Dit is geen onwetendheid bij boeren, maar vaak een arbeidsvraagstuk', schetst de rundveedierenarts. 'De eerste biest bevat veruit de meeste antistoffen en die zouden eigenlijk meteen door het kalf opgenomen moeten worden. Daarnaast is het belangrijk dat het hygiënisch gewonnen én bewaard wordt.'

Een gezonde hoeveelheid biest is volgens de experts 5 tot 6 liter op de eerste levensdag. Muskens: 'Enkele uren wachten tot melken van de eerste biest, omdat het nacht is, maakt een groot verschil voor de gezondheid van het kalf, want de hoeveelheid IgG in de biest in de uier daalt snel door verdunning. Verreweg de meeste biest blijft op het eigen bedrijf en dat adviseer ik melkveehouders ook. Juist de eigen biest heeft al antistoffen tegen die ziektekiemen die op het bedrijf rondwaren.'

Bij de moeder

Het kalf bij de moeder laten drinken, zoals veel consumenten graag zien, is volgens de veearts geen goed idee. 'Het lukt veel kalveren niet meteen om voldoende te drinken. Daarom geven veel veehouders biest met een speenemmer of fles met speen of met een sonde.'

Hoe is de kwaliteit van biest te beïnvloeden? De lengte van de droogstand speelt daarbij een belangrijke rol. GD adviseert de hoogdrachtige koe minimaal vier weken niet te melken. 'Daarnaast kan het uitliggen van de biest de kwaliteit beïnvloeden. Het is goed om daar als veehouder oog voor te hebben.'

Biestopnamecheck

GD test de kwaliteit van opname van de biest met de Biestopnamecheck, liefst twee keer per jaar. De veearts neemt dan op één bedrijf minimaal vijf bloedmonsters bij kalveren van twee tot zeven dagen. Reden tot zorg is er als twee van de vijf kalveren een IgG-waarde hebben van 10 gram per liter of minder. 'We meten een combinatie van drie factoren: de kwaliteit van biest, de hoeveelheid biestopname en de snelheid van biestverstrekking.'

• Lees meer hierover deze zaterdag in Nieuwe Oogst