Braziliaans vleesschandaal biedt kans voor Nederland

Twee weken geleden ging het Europees Parlement akkoord met wetgeving voor scherpere en meer doelgerichte voedselcontroles. Aanleiding was het paardenvleesschandaal van vier jaar geleden dat zijn oorsprong had in Nederland.

De strengere regels konden deze week direct worden toegepast bij het sluiten van de grenzen voor producten van Braziliaanse bedrijven die betrokken zijn bij het onderzoek naar vleesfraude.

Miljoenenstrop

Op verzoek van de Europese Commissie exporteert Brazilië voorlopig geen vlees van de van fraude verdachte bedrijven JBS en BRF naar de EU. Partijen vlees die al onderweg zijn worden geweerd, wat voor het land nu al een miljoenenstrop betekent.

Brazilië is een megaspeler op de internationale vleesmarkt. China, dat zijn grenzen sloot voor vlees uit het Zuid-Amerikaanse land, is jaarlijks goed voor een afname van 750.000 ton kippenvlees, Saoedi-Arabië importeert 744.000 ton en de EU 403.000 ton. Nederland importeerde vorig jaar – als doorvoerland –voor 568 miljoen euro aan rund- en pluimveevlees uit het land en is daarmee de zevende afnemer.

Verschuivingen

Op korte termijn profiteert de Nederlandse vleesveehouderij niet van het schandaal in Brazilië. Mogelijk dat er verschuivingen plaatsvinden in de wereldwijde afzetstromen die op de lange termijn wel kansen bieden voor de Nederlandse export, zegt woordvoerder Dé van de Riet van de Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV).

'Het is aan de markt. Nu valt er een grote concurrent weg, maar de gevolgen liggen voor de veehouderij nog ver weg. Het is nu aan de vleesexporteurs om de gaten in de markt te dichten. Het is niet ondenkbeeldig dat op de lange termijn de hele sector daarvan profiteert.'

Duizend ambtenaren

De fraudezaak speelde zich af bij vleesverwerkers en slachterijen. Controleurs ontvingen steekpenningen om overtredingen door de vingers te zien. Zo werd bedorven vlees alsnog verwerkt of met chemicaliën gecamoufleerd. Het Openbaar Ministerie in Brazilië had zo'n duizend opsporingsambtenaren op de zaak zitten. Het onderzoek dat leidde tot invallen bij 190 productielocaties nam twee jaar in beslag.

De pluimvee- en vleesveehouderij en verwerkende industrie is met een jaarlijkse omzet van 12 miljard euro belangrijk voor de Braziliaanse economie en werkgelegenheid. De Braziliaanse president Michel Temer startte daarom een mediaoffensief om de economische schade voor zijn land te beperken.

Onjuiste etiketten

Volgens Temer worden maar 33 van 11.000 inspecteurs verdacht en zijn slechts enkele tientallen van de 1.500 Braziliaanse vleesverwerkende bedrijven bij de fraude betrokken. Vorig jaar verzond Brazilië 853.000 ladingen met dierlijke producten naar andere landen. Hiervan werden er slechts 183 tegengehouden. Dat kwam dan veelal door onjuiste etiketten of formulieren.

Ondertussen voeren alle toezichthouders in de EU-landen ook extra controles uit op zendingen van Braziliaanse bedrijven die niet betrokken zijn bij het fraudeonderzoek. Dat betekent dat in Nederland de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) alle zendingen uit Brazilië fysiek controleert.

Langer op lijst

De NVWA meldt dat de Braziliaanse bedrijven die nu worden genoemd, al langer op een lijst voor 100 procent controles staan. In 2015 zijn ruwweg 10.000 zendingen rund- en pluimveevlees uit Brazilië via Nederland Europa binnengekomen en in 2016 7.500. In 2015 zijn 90 zendingen geweigerd en in 2016 44.

Komende week reist Eurocommissaris Vytenis Andriukaitis af naar Brazilië om het vleesschandaal en de Europese boycot te bespreken.