Keten in eigen hand biedt prima boterham

De provincie Overijssel wilde de boeren de kans geven hun grenzen te verleggen door elders in Europa te gaan kijken hoe collega-boeren hun afzetmarkten georganiseerd hebben. De keuze viel op de Langedoc en Roussillon. Daar sloeg de wijncrisis van de jaren zeventig om van overproductie van een boerenproduct zonder onderscheid naar vernieuwing, kwaliteit en inspelen op de wensen van de klant.

Twee wijnproducenten vertelden aan de Overijsselse boeren hoe dat kon lukken. Chateau Pech-Céleyran maakte appellation-wijnen volgens de klassieke regels, Domaine La Colombette spotte juist met alle wijnwetten en tradities en zette in op alle mogelijke innovaties.

En olijfolieproducent Cathérine Dussol van het Domaine d'Astiès maakt Franse olijfolie met herkomstbescherming, in een aantal variëteiten, en werkt ook nog eens biologisch. De ene olijvensoort smaakt daardoor totaal anders dan de andere. Een succesvolle strategie, zo bleek tijdens het bezoek aan de olijfgaard.

Cochon Gourmet

Maar druiven en olijven zijn wat exotisch voor Nederlandse boeren. Daarom voerde de reis ook naar Le Cochon Gourmet, een varkenshouderij die, op het slachten na, alles zelf doet om een compleet assortiment te kunnen verkopen. Vanuit de wijncrisis in de jaren zeventig en tachtig kocht de familie Allué wijngaarden voor een prikkie. Daar verbouwen ze nu het graan waarmee ze de varkens voeren.

De mest gaat terug op wat de graanakkers zijn geworden. De voer-mestkringloop van het bedrijf is daarmee gesloten en controleerbaar. De groepen varkens leven op stro en worden met eigen vervoer naar het slachthuis in de buurt gebracht. De karkassen worden weer opgehaald en in de eigen slagerij verwerkt.

De producten zijn in de eigen boerderijwinkel en een boerensuper net buiten Béziers te koop. Klanten kopen geen gewone varkens maar 'cochon gourmet', varken van een boer die ze kennen. Het cochon gourmet is wat duurder, maar niet overdreven. Fransen die prijs stellen op het kennen van de boer, hebben het ervoor over.
Op dit moment verwerkt het bedrijf zo'n twintig varkens per week. Dat levert, dankzij de keten in eigen hand, een prima belegde boterham op.

Nederlandse boeren schrikken als ze het horen: de Allués houden per kilo varken zo'n 5 euro over. In Nederland mogen ze blij zijn als ze met een omzet van flink wat meer varkens geen geld hoeven bij te leggen en vinden dat het goed gaat als ze 5 cent verdienen.

Boerensuper

De Ferme Bitérroise bleek de eyeopener van de reis. In deze coöperatieve boerensuper werken veertien boeren samen, in een straal van zo'n 100 kilometer rond Béziers. Ze huren samen een winkelpand nét buiten de stad. Daar brengen ze het merendeel van hun productie aan de man. Bij toerbeurt zijn ze in de winkel aanwezig als verkopers en ambassadeurs van hun werk. Met elkaar bieden ze een volledig en gevarieerd assortiment, van groenten en fruit tot brood en conserven.

De veertien boeren in de coöperatie dragen verplicht 10 procent van hun omzet af. Daar dekken ze de kosten van de winkel van. De Ferme ontdekte dat het assortiment breder moest om aantrekkelijk te zijn als echte boodschappenwinkel. Daarom nodigden ze aanvullende leveranciers uit.

De nieuwkomers dragen 30 procent van hun omzet af. Dat betekent nog altijd dat ze heel fors meer overhouden aan bijvoorbeeld een tomaat of een ui dan ze op de veiling zouden krijgen. Ze doen dus maar wat graag mee. Terwijl de oorspronkelijke veertien boeren eigenlijk gewoon supermarktinkoper spelen, maar hun leveranciers een geweldige marge laten.

Een laatste niet te onderschatten factor voor het succes van de boerensuper is de locatie. De Ferme Bitérroise ligt aan de rand van de stad, met een 'gewone' supermarkt onder handbereik. Klanten komen eerst voor de bijzondere artikelen naar de Ferme, en kunnen dan voor de rest nog even langs de super.