Boeren werken al snel een uurtje extra

Met een post berekende arbeid van 7,5 cent per kilo melk scoort Nederland minder dan een aantal andere toonaangevende zuivellanden. Minder in de zin van meer uren nodig voor elke kilo afgeleverde melk.

Dat boeren in landen als de VS, Denemarken en Nieuw-Zeeland meer melk per arbeidsuur scoren, heeft vooral te maken met schaalgrootte. Maar er is nog een belangrijk punt dat een dergelijke vergelijking sterk beïnvloedt: de kosten die per uur worden gerekend.

Hoogste uurloon

In Nederland gaat het om 24 euro per uur, vertelt Aart Evers van Wageningen UR. 'Daarmee heeft Nederland van de belangrijke zuivellanden het hoogste uurloon. Lager willen wij niet inschalen omdat je deze kosten ook moet zien als ondernemersvergoeding.'

De Polen rekenen de laagste arbeidskosten met 3 euro per uur. Toch scoort de Poolse boer matig. Voor elke kilo melk heeft hij of zij gemiddeld 16 eurocent aan berekende arbeid nodig.

Bewerkingskosten

Volgens Jelle Zijlstra, die vanuit Wageningen UR onderzoek deed naar arbeidskosten en -efficiëntie, is een nuancering op zijn plaats. 'In Polen is arbeid goedkoop en daarom vaak interessant om veel in te zetten in plaats van bijvoorbeeld automatisering. In Nederland en Denemarken, waar arbeid duur is, wordt meer geautomatiseerd wat bijna altijd tot lagere arbeidskosten leidt. Wil je echt goed vergelijken, dan moet je bewerkingskosten, dus inclusief mechanisatie- en loonwerkkosten, naast elkaar leggen.'

Daarnaast vinden melkveehouders het volgens Zijlstra lastig om goed in beeld te brengen hoe ze hun eigen uren benutten. 'Uit verschillende studies blijkt dat het veel nattevingerwerk is hoe boeren hun uren inschatten', zegt hij.

Prikkel

'Daarbij moet wel duidelijk zijn dat arbeidskosten niet hetzelfde zijn als arbeidsefficiëntie. Een bedrijf dat veel betaalde arbeid heeft, werkt gemiddeld gezien vaak efficiënter. Dat ligt simpelweg aan het feit dat het salaris van een medewerker daadwerkelijk wordt uitgegeven. De beste prikkel om arbeidsuren optimaal te benutten.’

Zijlstra stelt dat gemiddeld gezien geldt: hoe groter het bedrijf hoe meer betaalde arbeid en hoe efficiënter. 'Vanzelfsprekend is dat niet overal zo, maar door de bank genomen wel. Arbeid wordt pas interessant als je er direct voor moet betalen. Bij uitbreiding worden melkveehouders daarom vaak kritischer, ook op hun eigen uren.'

Weinig inzicht

Andries-Jan de Boer van 3D Agro-Advies deelt de ervaring van Zijlstra. 'De meeste boeren hebben geen inzicht in hun eigen arbeidsefficiëntie. Wij hebben verkenningen gedaan naar tijdsbenutting, maar het boeit boeren niet. Een uurtje extra maakt de meeste melkveehouders niets uit. De scheidslijn tussen arbeid, hobby en vrije tijd is dun.'

De Boer spreekt over arbeidsefficiëntie en niet over arbeidskosten. 'De post arbeidskosten vind ik niet zo belangrijk. Het gaat om de relatie tot het gehele bedrijfsresultaat. Ik ken voorbeelden van melkveehouders die relatief veel betaalde arbeid afdragen, maar daardoor betere bedrijfsresultaten behalen', zegt hij.

Tijd creëren

'Juist door meer uren in te huren creëert hij of zij zelf tijd voor het behoud van overzicht, nadenken over tactische en strategische beslissingen en de puntjes op de i te zetten. Zo'n melkveehouder benut dan de uren beter, terwijl dat wellicht helemaal niet zo tot uitdrukking komt in minder arbeidskosten, betaald en berekend, per uur.'

De Boer heeft nog enkele adviezen om tijd te winnen: 'Een melkstal met een lage capaciteit is een inefficiënte tijdvreter. En het 'transitierondje' van afdroogruimte, drogekoeienhok, strohok, melkstal/robot is op veel bedrijven niet goed voor elkaar. Daarom kost iedere afkalving onevenredig veel tijd. Op veel bedrijven is dus qua arbeid nog best wat te winnen. Maar je moet het als boer wel willen.'

• Lees meer hierover deze zaterdag in Nieuwe Oogst