Kans bestaat dat Schmallenberg-virus opnieuw toeslaat

'Het Schmallenberg-virus heeft na de eerste uitbraak in 2011 gecirculeerd in Nederland en in de omringende landen. Dit was meerdere jaren het geval. Ook dit jaar is er weer sprake van viruscirculatie in Nederland', zegt dierenarts Piet Vellema van de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD).

Velllema denkt dat het Schmallenberg-virus in ernstige mate kan terugkeren. 'Ook dit jaar circuleert het virus weer. De mate waarin hangt van een aantal zaken af. Zoals het aantal knutten dat zich in de loop van het jaar opbouwt. De besmettingsgraad van die knutten weten we echter niet. Ook de gevoeligheid van de herkauwers is niet precies bekend.'

Onverklaarbare symptomen

Vijf jaar geleden, in augustus 2011, werden er voor het eerst onverklaarbare symptomen van een virusziekte ontdekt bij rundvee. Diarree, koorts en een lagere melkproductie bleken de voornaamste verschijnselen van een nieuwe ziekte: Schmallenberg. Een aantal maanden later kwamen daar misvormd geboren kalveren en lammeren bij.

De gevoeligheid van herkauwers heeft te maken met de vervanging van vee door jongvee. Het vervangingspercentage van rundvee, schapen en geiten is ongeveer 25 procent per jaar. 'Als er na de viruscirculatie van 2011 geen dieren meer zouden zijn geïnfecteerd, dan zou de populatie nu erg gevoelig zijn. Kennelijk was dat afgelopen jaren niet het geval', zegt Vellema.

Steekproef

'Maar de seroprevalentie (de mate van positief testen) bij volwassen dieren hebben we na de winter van 2011/2012 niet meer gemeten. Wel weten we door een steekproef dat jongvee in 2015 weer in aanraking is geweest met het virus.'

De dierenarts stelt dat er na vijf tot zeven jaar opnieuw kans is dat Schmallenbergberg-virus opduikt. Hij baseert zich op ervaringen in Australië. 'Daar is met een vergelijkbaar virus sprake van een cyclus van vijf tot zeven jaar. Deze informatie nemen we mee in de beoordeling voor Nederland. De tijd zal het leren of het met het Schmallenberg-virus in West-Europa ook zo gaat.'

Bescherming

Een dier dat een infectie heeft doorgemaakt, blijft lang, mogelijk levenslang, beschermd tegen het virus. 'Als er na een besmetting van alle dieren geen besmettingen meer plaatsvinden en jaarlijks 25 procent van de dieren wordt vervangen, neemt het percentage gevoelige dieren vrij snel toe.'

Het Schmallenberg-virus wordt overgebracht door knutten. Verder werd eind 2012 bekend dat het virus is aangetroffen in sperma van rundvee. Ook is verticale transmissie via de placenta mogelijk en worden ongeboren vruchten besmet. Directe overdracht tussen dieren onderling of van dier naar mens lijkt onwaarschijnlijk. Het Schmallenberg-virus is geen zoönose.

Virusoverdracht

Hoe het virus van het ene jaar naar het andere jaar overleeft, is niet precies bekend. 'De kans is klein dat dit in de knut plaatsvindt. Een deel van de herkauwers blijft waarschijnlijk zodanig besmet in de winterperiode dat de nieuwe populatie knutten daar in het voorjaar virus aantreft. Mogelijk in het dier zelf, maar waarschijnlijk in de vrucht of placenta', legt Vellema uit.

'In Duitsland is aangetoond dat virusoverdracht ook in de winter plaatsvindt: in 2013 is in januari en februari bij volwassen schapen en runderen virus in het bloed gevonden.'

Schade beperkt

De dierenarts stelt dat voor de meeste bedrijven de schade beperkt is: diarree, koorts, tijdelijk een lagere melkproductie en één of enkele misvormde vruchten.

Anouk Veldhuis van GD promoveert binnenkort op dit onderwerp. Zij stelt in haar proefschrift dat de impact van de epidemie op melkproductie en vruchtbaarheid van runderen beperkt was. 'Het is waarschijnlijk dat de internationale handelsbeperkingen door de uitbraak van grotere economische invloed zijn dan schade door productieverlies.'