Maatschap Haenen-Nabuurs schreeuwt om kavelruil

Structuurverbetering, kavelruil, het zou akkerbouwer Peter Haenen op zijn vier locaties in de Noordoostpolder passen. Op de maatschap Haenen-Nabuurs met zijn vrouw Marian en zoon Gert-Jan richt hij zich vooral op de aardappelteelt met 90 hectare pootaardappelen en 20 hectare consumptieaardappelen. Daarnaast heeft hij 25 hectare uien en 15 hectare wortels.

Haenen wijst op de stagnerende ontwikkeling van zijn bedrijf, dat aanvankelijk ook een pluimveetak kende. Die verdween vanwege beperkende maatregelen.

Schaalvergroting

'Anno 2016 is de schreeuw om verkaveling actueel in Flevoland. Toen mijn ouders hier in de jaren vijftig neerstreken vanuit Limburg, was de grondmobiliteit laag. De grond was in het bezit van de overheid en de bedrijfsgrootte niet te vergelijken met de schaalvergroting van nu. Het waren alle keurige stukken land van 800 bij 300 meter', weet de ondernemer.

'Er was sprake van in pacht uitgegeven bedrijven, goed verkaveld met een goede waterhuishouding, die in de jaren zeventig in erfpacht of eigendom konden worden verkregen.'

Opvolgingsdruk

Maar goede bedrijven met enige opvolgingsdruk hebben nu eenmaal behoefte aan expansiemogelijkheden dicht bij huis. Mogelijkheden om land bij te kopen, werden in de loop van de tijd groter.

'In de jaren tachtig en negentig werd er steeds meer grond aangeboden. Dat vergde meteen meer mobiliteit. De kans op een stukje grond vlak bij de eigen huiskavel was bijna onmogelijk. Dat is ook de oorzaak van de verspreide ligging van onze huidige bedrijfskavels. Een deel van de kavels bevindt zich in een straal van 20 kilometer vanaf de locatie in Luttelgeest.'

Extra kosten

Waar schaalvergroting in verhouding enige kostenbesparing oplevert, is bij verspreid liggende kavels een andere kostenberekening nodig voor het reële rendement. Adviesbureaus als Countus zijn daarachter gekomen via het gebruik van economische kengetallen, vertelt Haenen. Die kwamen op een kostenverhoging uit vanwege het verspreid liggende land.

100 hectare zou daarbij het kantelpunt zijn. 'Wordt het bedrijf nog groter, dan zijn extra kosten vanwege kilometers en elders staande bewaarloodsen niet te voorkomen.'

Meer brandstofkosten

De ondernemer noemt de redenen waarom het snel in de papieren loopt: veel extra kilometers en dus extra brandstofkosten, extra heftrucks en extra spuitinstallaties vanwege vier verschillende locaties in Luttelgeest, Emmeloord, Bant en Marknesse.

'Je maakt meer kilometers langs wegen die er niet altijd op zijn gemaakt. Dat heeft meer dan financiële ook veiligheidsgevolgen. Je bent altijd onderweg met steeds groter materieel en met een grotere snelheid. Niet elke weg is daarop berekend. Juist op dat punt verwacht je dat provincie Flevoland daar wel oog voor heeft. Het gaat dan niet meer alleen om de boer, maar ook om andere weggebruikers.'

Maatschappelijk belang

Volgens Haenen groeit het aantal agrarische bedrijven dat hiermee kampt. Een eerlijke ruilverkaveling zou soelaas bieden. 'We verwachten al jaren actie, want het is dus niet alleen van economisch, maar ook van maatschappelijk belang. Dat geldt vooral bij ons in de Noordoostpolder en in mindere mate in Oostelijk Flevoland', zegt hij.

'Het is het logische effect van de zoektocht naar land van de tweedegeneratieboeren op het bedrijf. Daar is de noodzaak van schaalvergroting om het bedrijf economisch gezond te houden', stelt de akkerbouwer.

Lobby

'Waar in andere provincies al langer de noodzaak voor verkaveling wordt onderkend, is dat besef in de jonge provincie Flevoland nog niet overal aanwezig. Standsorganisaties houden niet voor niets een lobby bij de provincie, ook het waterschap is een belanghebbende. Individueel kom je niet zover, maar met meer bedrijven kun je zorgen voor een win-winsituatie. Het gaat er nu om dat een van de partijen het voortouw van de ruilverkaveling neemt.'

Geld blijkt een belangrijk struikelblok. 'De provincie is aan zet. In andere provincies worden POP-gelden voor kavelruil benut. Het staat wel in toekomstvisie van provincie Flevoland, maar wordt nog niet daadwerkelijk uitgevoerd. Je hebt een buffer nodig aan land om de verkaveling op gang te krijgen. Ook een belangrijke partij als het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) is geneigd om mee te doen, mits ze er niet op achteruitgaan.'

Onafhankelijke commissie

Mocht de kavelruil er komen, dan pleit Haenen voor een onafhankelijke ruilverkavelingcommissie om een eerlijke verdeling te bewerkstelligen. 'Ieder vindt op zijn of haar beurt zijn of haar land goud waard. Dat moet je uit handen geven.' Hij hoopt dat het Rijksvastgoedbedrijf (RVB), dat veel grond in de Noordoostpolder bezit, ook meedoet.