'Zesje voor prijspeil bomen en planten'

De markt van de boom- en vaste plantenteelt is op dit moment redelijk stabiel, maar trekt nog niet aan, constateert Raaijmakers. 'Als de crisis in de bouw ten einde is, duurt het nog twee à drie jaar voor de eerste projecten zijn afgerond en er vraag komt naar bomen en planten.'

Per teeltsoort ziet Raaijmakers grote verschillen. 'Voor rozen in pot is de belangstelling goed, terwijl dat voor rozen uit de volle grond niet het geval is. Bij laanbomen zie je soortgelijke verschillen. Bij de jonge laanbomen is het overschot weg en zijn de prijzen redelijk stabiel. Bij de zware laanbomen trekt de markt nog niet aan. Het aanbod is nog te groot gezien de vraag.'

Kostprijs

Niet iedereen haalt de kostprijs-plus, weet de LTO-voorman uit Deurne. 'Telers van rozen en van sommige soorten laanbomen zijn gedwongen te verkopen onder de kostprijs. Telers van bos- en haagplantsoen hebben het ook slecht. Fruitboomtelers zitten rond de kostprijs, terwijl telers van vaste planten en visueel aantrekkelijke producten een redelijke marge maken.'

Kwekerijen die in een vroeg stadium hebben geanticipeerd op de veranderingen in de markt komen er financieel het beste uit en kunnen zwarte cijfers schrijven. 'Denk aan telers die actiever de markt benaderen, nieuwe concepten bedenken of nieuwe markten aanboren', zegt Raaijmakers. 'Wie heeft zitten wachten, heeft sneller liquiditeitsproblemen.'

De sector exporteert ongeveer driekwart van de producten. Van de export wordt zo'n 90 procent afgezet binnen de Europese Unie. Raaijmakers: 'Duitsland is het belangrijkste exportland, gevolgd door Engeland. Door de Brexit en de lagere koers van de pond kunnen bomen en planten voor de Engelse consument snel 15 procent duurder worden.'

Export buiten de EU is de afgelopen jaren ongeveer 10 procent, met als belangrijke landen Zwitserland, Verenigde Staten, Rusland, China en Turkije. Er is een terugval zichtbaar in de export naar Rusland door de lage koers van de roebel en importbeperkingen. Er is een groei zichtbaar op Turkije, Zwitserland en China.

Of dat naar Turkije zo blijft, is voor Raaijmakers gezien de huidige politieke situatie de vraag. 'Turkije is nog geen grote exportmarkt, maar voor een aantal telers wel een interessante markt. Die zou zomaar kunnen komen te vervallen.'

In de boom- en vaste plantenteelt gaat het in Nederland om circa 2.500 professionele bedrijven. Ze hebben een gezamenlijke oppervlakte van zo'n 17.000 hectare.

Heel divers

De productie van tuin- en perkplanten schommelt in Nederland tussen de 900 miljoen en 1 miljard euro. Bij de boomkwekerijproducten ligt de productie rond de 600 miljoen euro, met een export van 450 miljoen euro.

De sector is heel divers. De bedrijfsomvang varieert van minder dan 1 hectare tot meer dan 300 hectare. Het gaat om veel verschillende gewassen in vollegrond, pot- en containervelden en onder glas.

De productiewaarde blijft door de crisis de laatste jaren achter bij de groei van het areaal. Vraag en aanbod zijn bij veel producten niet meer in evenwicht, en dat zorgt voor druk op de prijzen.

Tegelijk verandert de markt. Nederlandse overheden gaan steeds meer duurzaam inkopen. Ook grootwinkelbedrijven eisen in toenemende mate duurzaam gekweekte producten. De consument wil vooral genieten en ziet de tuin als een verlengstuk van de binnenruimte. Dat betekent vaak meer steen en minder groen.

Naast de sector neemt ook de afzet in diversiteit toe, zo constateert de Rabobank in haar sectorvisie. Markten binnen Europa worden diverser, maar ook internationaler. Het aantal marktsegmenten groeit. Winkelketens krijgen steeds meer interesse in sierteeltproducten.

Snel bundelen

Volgens de Rabobank liggen de kansen van de sector vooral bij een efficiënte productie, een breed assortiment en het vermogen om snel producten (inter)nationaal te bundelen. Boomkweker Harry Menkehorst uit Hengelo geeft hier met een afhaalcentrum invulling aan. 'Klanten kunnen bij ons het hele assortiment afhalen of wij brengen het.'

Menkehorst heeft een boomkwekerij van 90 hectare. De Overijsselse kweker teelt in de vollegrond vooral grote planten voor de particuliere tuin. Menkhorst Boomkwekerij exporteert naar ruim 25 landen. 'Planten zijn te goedkoop om ver te exporteren. Vaak heb je niet meer dan voor 10.000 euro in een vrachtwagen zitten.'

Menkehorst rekent zichzelf tot de groep van kleinere en middelgrote boomkwekerijen die volgens hem een goede toekomst hebben. 'De economische crisis raakt ons ook. De laatste drie jaar hebben we duidelijk minder boomkwekerijproducten verkocht. Dit voorjaar was gemiddeld redelijk goed. We moeten even doorbijten en iets extra's doen om te overleven.'

Om te overleven zijn volgens Menkehorst twee aspecten nodig: een bedrijfsleiding die de lijnen goed uitzet en medewerkers met kennis en inzet. Flexibel inspelen op de markt is ook belangrijk. 'Voor de echt grote boomkwekerijen in Europa is dat lastig. Die hebben het daardoor best moeilijk', zegt Menkehorst.