Megafusie stuit op veel bezwaren

'Het gaat hier niet over het gebruik van auto's of computers', waarschuwde Joris Baecke deze week toen het NOS-journaal zijn reactie vroeg over de aangekondigde overname van Monsanto door Bayer. 'Deze fusie betreft het allerbelangrijkste dat mensen nodig hebben: hun dagelijkse voedselpakket.'

Volgens Baecke, LTO-portefeuillehouder Plantgezondheid, is het niet wenselijk dat één partij zoveel invloed krijgt op wat de wereldbevolking eet en welke gewassen de boeren moeten telen. 'Nadeel is ook dat grote chemieconcerns ondanks hun invloed relatief onzichtbaar zijn voor de consument. Ze hoeven zich daardoor minder bezig te houden met hun imago dan bijvoorbeeld grote consumentenmerken.'

Baecke vreest dat de fusie de voortgang van de duurzaamheid in de landbouw tegenhoudt en ongunstig is voor de concurrentiepositie van boeren. 'Het beperkt de innovatie en daarmee de ontwikkeling van nieuwe rassen en teeltsystemen.'

Verantwoordelijkheid

Jo Ottenheim, secretaris van Nefyto, de brancheorganisatie voor producenten van gewasbeschermingsmiddelen, zegt het doembeeld dat LTO schetst over de voorgenomen overname niet te herkennen. 'Zowel Bayer als Monsanto zijn deelnemer binnen onze organisatie. Deze bedrijven kennen én nemen hun verantwoordelijkheid als het gaat om duurzaamheid.'

Een eventuele fusie heeft volgens Nefyto geen invloed op het beleid van beide multinationals ten aanzien van duurzaamheid. Ottenheim gaat ervan uit dat er nog altijd veel concurrentie in de markt is om ook de grotere bedrijven scherp te houden.

'Daarnaast hebben de meeste zaadbedrijven geen enkel belang in de gewasbescherming. Datzelfde geldt voor de middelenbedrijven ten aanzien van de veredeling.'

Gangbaar proces

Directeur Conno de Ruijter van Agrodis, de branchevereniging voor de Nederlandse gewasbeschermingshandel, beoordeelt het samengaan van twee grote partijen in de chemische sector als een gangbaar proces.

'Wij zijn niet zo ongerust. Het maakt weinig uit of er nu vier, vijf of zes multinationals zijn. Bovendien blijkt vaak dat na het samengaan van grote partijen er ook weer afsplitsingen ontstaan in de vorm van nieuwe kleinere ondernemingen met specifieke producten', geeft De Ruijter aan.

Ook voor de distributeurs in gewasbeschermingsmiddelen verwacht Agrodis niet dat een eventuele fusie veel gevolgen heeft. 'Het effect zal beperkt zijn. De huidige wetgeving rond mededinging biedt waarborgen om monopolievorming in specifieke segmenten te voorkomen. Mogelijk zorgt deze fusie ervoor dat middelen vanwege marktposities terechtkomen bij andere toelatingshouders.'

De Ruijter vindt dat Bayer met de voorgenomen overname duidelijk kiest voor de agrosector. 'Dat is een positief signaal en zegt iets over het perspectief van de landbouw.'

One

Woordvoerder Herman van Bekkem van Greenpeace constateert dat de voorgenomen overname van Monsanto door Bayer laat zien dat de boerenbelangen en die van de milieubeweging steeds dichter bij elkaar komen. 'Het nieuwe bedrijf zou wereldwijd 29 procent van de zadenmarkt en 24 procent van de bestrijdingsmiddelenmarkt in handen krijgen. Dit is slecht voor de marktpositie van boeren en leidt tot toename van middelengebruik en afname van de zo belangrijke agrobiodiversiteit.'

Een overname van Monsanto door Bayer versterkt volgens Van Bekkem de grip van een handvol chemiebedrijven op de landbouw en zal verdere ontwikkeling naar duurzame landbouw nog verder afremmen. 'Meer one-size-fits-all landbouw. Minder boeren, natuur en diversiteit op akker en bord. Het is tijd voor een verandering in de manier waarop naar voedselproductie gekeken wordt.'

Het is lastig in te schatten wat de precieze gevolgen zijn van deze fusie voor de Nederlandse akkerbouwer, vindt Dirk de Lugt, voorzitter van de landbouwcoöperatie Cosun. 'Het is over het algemeen niet goed als twee concerns van deze grote omvang fuseren, als er daardoor maar weinig partijen op de markt overblijven. Er zal een stuk van de concurrentie wegvallen en dat beïnvloedt de markt negatief.'

De Lugt verbaast zich erover dat er bij overname op kleine schaal van een buurman op je thuismarkt een onderzoek plaatsvindt naar mededinging. 'De consolidatie waar het hier om gaat heeft een wereldwijde impact en dan lijkt mededinging blijkbaar geen rol meer te spelen. Mijn eerste indruk is daarom dat een fusie tussen Bayer en Monsanto ongewenst is voor de positie van de landbouw.'

Joris Baecke wijst er tot slot op dat de voorgenomen fusie de grootste is tot dusver in de agrosector wereldwijd. LTO hoopt dat mededingingsautoriteiten in Duitsland en Amerika de overname van Monsanto door Bayer zullen tegenhouden.