'Landbouw moet laatste stap zetten'

'De ontwikkeling naar een meer ecologische gewasbescherming zit in een impasse', vindt Louise Vet. 'Door het gebruik van pesticiden en meststoffen is ons landbouwsysteem na de Tweede Wereldoorlog vooral versimpeld. In de periode van 1980 tot ongeveer 2000 is het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen sterk teruggedrongen door de opkomst van geïntegreerde en biologische gewasbescherming. Maar nu moeten we nog wel de laatste stap zetten.'
Vet was als directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) enkele weken geleden gevraagd om samen met andere wetenschappers en stakeholders van gedachten te wisselen over de toekomst van de gewasbescherming. Dat gebeurde tijdens het symposium 'Van chemie naar ecologie' in Amsterdam. De centrale vraag was: 'Hoe staat het met de ecologische gewasbescherming in 2025?'
Volgens Vet is de kern van de huidige impasse dat de landbouw is vergeten hoe natuurlijke ecosystemen functioneren. 'Veel eigenschappen die horen bij dergelijke systemen zijn in de moderne veredeling verloren gegaan. Verder is meer ruimte nodig voor biologische bestrijders en moeten we af van monoculturen zoals in de akkerbouw. Er is behoefte aan doelgericht landschapsmanagement met plaats voor bijvoorbeeld akkerranden.'
Vet pleit voor IPM 2.0 (Integrated Pest Management). Gewasbescherming moet daarin wat haar betreft alleen gebaseerd zijn op voorkomen en niet op bestrijden. 'Wel blijft er ruimte voor lowrisk-gewasbeschermingsmiddelen, maar dan alleen toe te passen op recept en op advies van onafhankelijke plantendokters.'
Op een vraag over het productieniveau van de ecologische landbouw antwoordt Vet dat ze zich geen zorgen maakt. 'Er is wereldwijd genoeg capaciteit om ook biologisch voldoende voedsel te produceren. Het gevaar voor gangbare landbouw is degeneratie van het systeem vanwege het verlies aan bodemkwaliteit. De waarheid zal uiteindelijk ergens tussen gangbaar en biologisch in liggen.'

Visie en knelpunten

In een forumdiscussie voorafgaand aan de inleiding van Vet vertelden vertegenwoordigers van LTO, Nefyto, Greenpeace en leverancier Koppert over hun toekomstvisie en eventuele knelpunten voor de ecologische gewasbescherming.
Gewasbeschermingsspecialist Helma Verberkt van LTO ziet als droombeeld een volledig geïntegreerd teeltsysteem met chemie alleen beschikbaar voor correctie. 'Wij gaan ervan uit dat in 2025 de gewasbescherming in de landbouw het milieu niet meer belast. Voor het zover is, moet de praktijk wel samen optrekken met de wetenschap, dat is essentieel. We hebben nog steeds te weinig kennis over de weerbare plant en over de immuunsystemen in de natuur.'
Namens Nefyto, de brancheorganisatie van de gewasbeschermingsindustrie, verwacht Hinse Boonstra van Bayer dat tien jaar tekort is voor een volledig ecologische landbouw. 'We streven naar een optimale productie met minimale milieubelasting. Gewasbescherming moet de beste combinatie zijn van biologie, chemie, genetica en technologie. Ook zullen verschillen tussen biologisch en gangbaar verder afnemen.'
Kees Kodde van Greenpeace vindt dat de landbouw nog te veel denkt in middelen en te weinig in methoden. En hij stelt dat innovatieve boeren te weinig steun krijgen. 'Als de consument in 2025 25 procent van zijn inkomen besteedt aan voedsel in plaats van de huidige 10 procent, dan is het mogelijk om goed en gezond voedsel te produceren met een beter inkomen voor de boer. Wat ons betreft is Nederland in 2025 koploper op het gebied van duurzame landbouw, met volop transparantie en altijd ruimte voor een goede wetenschappelijke discussie.'
Volgens Peter Jens van Koppert komt er een einde aan de testosterongedreven land- en tuinbouw, zoals hij dat noemt. 'Voor de ontwikkeling van ecologische gewasbescherming zijn maatschappelijke drivers nodig. En om de natuur beter te doorgronden is er behoefte aan zachte wetenschappers in plaats van alleen een exacte benadering.'