Soepele regels nodig voor vitaal buitengebied

Mike Schellart De Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) trekt aan de bel. Door de lage rente en het toenemende consumentenvertrouwen stijgt de vraag naar woonboerderijen. Goed nieuws voor de boer die wil stoppen of zijn bedrijf wil verplaatsen, lijkt het. Maar makelaars plaatsen stevige kanttekeningen. Vooral de regels omtrent herbestemming zit de verkoop van agrarisch onroerend dwars.
De noodkreet van de NVM staat niet op zich. Twee jaar geleden voorspelde kennisinstituut Alterra dat er in 2030 zo’n 15 miljoen vierkante meter aan boerenbedrijfsgebouwen leegstaat. Om verpaupering tegen te gaan oppert zij twee oplossingen: sloop en nieuwe functies.
Ook LTO Nederland bracht de problematiek al eens naar voren. Ten eerste hebben agrariërs de waarde van gebouwen nodig om een bedrijf te kunnen verplaatsen en elders door te ontwikkelen. Ook is het bedrijf hun voornaamste oudedagvoorziening. Wie dan niks kan en mag, heeft een negatieve waarde, oftewel ‘afbraakwaarde’ op zijn panden.
Dan de ‘vitaliteit van het platteland’, stelt LTO. In veel collegeprogramma’s van provincies en overheden zijn er hele paragrafen aan gewijd, maar als boerderijen niet verkoopbaar zijn, staan ze te verpieteren op het platteland. Met als gevolg verrommeling, een lagere belevingswaarde, minder voorzieningen en verdere leegloop.
Daar komt bij dat veel gebouwen, zoals stallen, moeilijk zijn te hergebruiken, zeker als er nog asbest in verwerkt is en sanering duur is, stelt het College van Rijksadviseurs in een rapport vorig jaar. Sloop biedt lang niet altijd een oplossing en levert te weinig op. De Ruimte voor Ruimte- en Rood voor Roodregelingen zijn praktisch op sterven na dood.
Onderzoeker Nancy Arkema pleit voor ‘nieuwe innovatiefuncties’ in het landelijk gebied. Concreet noemt ze huisvesting van asielzoekers, energietransitie (zonnepanelen en windmolens), insectenteelt, recreatie en opslag.
Maar ook Arkema wijst op de regelgeving. De vraag die iedere keer rijst, is: wiens probleem is dit eigenlijk? Van de markt? Is de verkoop van boerderijen niet anders dan van woonhuizen? Of van de maatschappij, omdat regelgeving en beleid de vitaliteit van het platteland in de weg staan? Wat de bovenstaande organisatie betreft het laatste.