‘Organische stof is motor van bodem’

Han ReindsenBij bijvoorbeeld de keuze van de groenbemester probeert de akkerbouwer rekening te houden met het positieve effect voor de bodemweerbaarheid. Met andere woorden: wat is de ideale groenbemester om de bodem te voeden?

Bodemweerbaarheid

Stegeman was een van de sprekers op de bijeenkomst ‘Reststromen in de akkerbouw: kans of risico’, vorige week vrijdag in Lelystad. Reststromen kunnen een bijdrage leveren aan de bodemweerbaarheid. Hij vindt het lastig om daar invulling aan te geven.
‘We weten eigenlijk nog maar weinig van de bodem. Het meeste wat we weten, zit in kokers. Van de onderlinge verbanden weten we weinig. Dit omdat de bodem een complex systeem is’, zegt de akkerbouwer en deelnemer aan Veldleeuwerik.
Joeke Postma doet bij Wageningen UR onderzoek naar de ziektewerendheid van de bodem. Een ziektewerende bodem is volgens haar een grond waarin weinig of geen aantasting optreedt in een vatbaar gewas, ondanks de aanwezigheid van de ziekteverwekker.
Ziektewerendheid heeft te maken met zaken als organische stof, bodembewerking, pH, textuur, stikstof, fosfaat, kali en sporenelementen. Postma benadrukt vooral het belang van organische stof voor het bodemleven en daarmee de weerbaarheid van de bodem.
De grond zit vol met bodemorganismen. Bij een weiland met 10 procent organische stof is de hoeveelheid bodemleven gelijk aan het gewicht van zes koeien per hectare. Bij een sportveld met 2 procent organische stof zit het gewicht van een elftal aan bodemleven in de grond.
Niet alle organische stof is even waardevol, geeft Postma aan. ‘Stabiele organische stof, zoals veen, heeft weinig effect voor de ziektewering. Gewasresten die snel afbreekbaar zijn, kunnen positief en negatief werken op de ziektewering. Het is onder andere afhankelijk van de soort grond en welke ziekten aanwezig zijn.’
Gebruik van compost kan ziektewering stimuleren. ‘Compost heeft relatief vaak een positief effect, maar niet altijd. Het type compost speelt een rol, de dosis en ook het toedieningstijdstip. Compost toedienen vlak voor het poten, geeft een verstoorde grond. Rhizoctonia in aardappelen krijgt dan extra kans. Compost kun je daarom beter in het najaar toedienen.’
Uit onderzoek op PPO-locatie Vredepeel blijkt dat een besmetting met Pratylenchus penetrans in een biologisch systeem systematisch lager is dan in een gangbaar systeem, dit bij eenzelfde gewasrotatie. ‘Het mechanisme is niet bekend. Misschien door meer organische mest’, zegt Postma.
Onderzoek op Vredepeel in groenbemesters maakt duidelijk dat gebruik van Tagetes (afrikaantje) qua ziektewering een nawerking geeft van vijf jaar of langer. ‘Het is wel een dure maatregel omdat Tagetes een zomerteelt is en je daardoor een saldo van een hoofdgewas mist’, geeft de onderzoeker aan.

Gewasresten

Minder grondbewerking is over het algemeen goed voor het bodemleven. Toch is er kans op meer ziekten, waarschuwt Postma. ‘Minder grondbewerking geeft meer gewasresten op het land en daardoor meer bladvlekken bij continuteelt van maïs. Minder grondbewerking en toch minder gewasresten op het land is een uitdaging.’
Grond ruilen tussen akkerbouwers en veehouders zorgt voor een ruimer bouwplan en kan voordelen hebben in het kader van de vergroening en de mestwetgeving. Naast voordelen zijn er nadelen. Bijvoorbeeld als het gaat om het in stand houden van het organische stofgehalte in de bodem.
Volgens akkerbouwer Gert-Jan van Dongen uit Zeewolde leveren maaigewassen een goede bijdrage aan de bodem. In dit verband noemt hij vlas als het meest duurzame gewas. ‘Vlas levert een goed saldo en een goede bijdrage aan de bodem.’