'Veiligheidsgaranties noodzakelijk voor financiering Oekraïense landbouw'

Die veiligheidsgaranties zouden volgens Spaans onderdeel kunnen zijn van de mineralendeal die tussen de Verenigde Staten en het door Rusland bedreigde land in de maak was. Was, want op vrijdag na een ruzie tussen de Amerikaanse president Donald Trump en zijn Oekraïense evenknie Volodymyr Zelensky lijkt die overeenkomst op losse schroeven te staan. Het webinar werd opgenomen voor de uit de hand gelopen ontmoeting tussen beide leiders.

'Er is ook veel onzekerheid over wat een mogelijke deal zou kunnen betekenen. Is een staak het vuren mogelijk? En zou dat kunnen leiden tot een duurzame vrede? Want een duurzame vrede is uiteindelijk waar Oekraïne op zit te wachten. Dat vraagt ook een einde aan de ambities van Rusland. Maar dat vraagt ook om veiligheidsgaranties die gegeven moeten worden', zegt Spaans.

Groeien naar Europese standaarden

Voor het aantrekken van investeerders zijn garanties nodig, legt de landbouwattaché uit. 'Om te groeien naar de Europese standaarden heeft de landbouw behoefte aan financiering. Op dit moment is daar een tekort aan. Met name voor de medium en de kleinere bedrijven. Mocht er een investeringsfonds komen. Dan zou ook de Oekraïense landbouw daarvan kunnen profiteren.'

Ondanks de oorlog in het oosten van het land draait de landbouw in Oekraïne daar waar het kan gewoon door. Wel maakt de sector versneld een efficiëntieslag door, zeggen Nederlandse boeren die er actief zijn.

Omdat veel mannen worden opgeroepen voor het Oekraïense leger kampt de agrarisch sector met personeelstekorten. Veel boerenbedrijven draaien desondanks vol door, zegt Willem Nammensma, die er als adviseur in de aardappelteelt tot september vorig jaar werkte en het land nog regelmatig bezoekt.

'Het invoeren van nieuwe technieken gaat er snel. Vroeger stond de landbouw in het land bekend om zijn inefficiënte werkwijze, maar dat is niet meer. Er is nu heel veel mogelijk, het neemt juist een vlucht', zegt Nammensma.

Brede zaaimachines

Daan van Langen is werkzaam als bedrijfsleider voor een grote Oekraïense varkenshouderij. Hij nam online deel aan het webinar. Het bedrijf waar hij werkt is vrijwel zelfvoorzienend en heeft in de teelt van voedergewassen ook efficiëntieslagen gemaakt. 'We doen aan minder intensieve grondbewerking en hebben brede zaaimachines gekocht en besteden meer uit aan loonwerkers. En onze eigen mensen zijn tegenwoordig allround inzetbaar.'

Op het bedrijf van Van Langen is nu een vrouwelijke agronoom werkzaam. 'Dat was vijf jaar geleden nog heel bijzonder.'

Kees Huizinga, bekend van zijn vlogs op nieuweoogst.nl, ziet dat de Oekraïense graanteelt zich spiegelt aan de grote graangebieden in Duitsland, Canada en de Verenigde Staten. 'Veel kennis komt daar vandaan. In de afgelopen twintig jaar is de graanproductie vervijfvoudigd. Die groei is ook een continue proces', aldus Huizinga die eveneens via een videoverbinding deelnam aan het webinar.

Een vraag die tijdens het webinar wordt opgeworpen is of toetreding van Oekraïne tot de Europese Unie een gevaar is voor de concurrentiepositie van de Nederlandse landbouw of juist voordelen oplevert.

Importen veevoer kwetsbaar

Een poll die in webinar geeft aan dat 75 procent van de kijkers denkt dat met Oekraïne de Europese Unie zelfvoorzienend kan worden in oliezaden en grondstoffen voor veevoer. Klaas Johan Osinga, buitenlandspecialist bij LTO Nederland, wijst op de 3 miljard euro aan veevoer en voedsel die de Europese Unie jaarlijks importeert vanuit landen buiten Europa. 'Dat kun je met de huidige geopolitieke ontwikkelingen zien als een kwetsbaarheid.'

Bij eerdere uitbreidingen van de Europese Unie leefde ook de angst voor marktverstoringen, zegt Osinga. 'Maar iedere keer heeft de Nederlandse landbouw daarvan geprofiteerd.' Bij toetreding van Oekraïne tot de Europese Unie zal er voor sommige producten een overgangsperiode gaan gelden, verwacht hij. 'Dat zal onder meer bij pluimveevlees en eieren het geval zijn.'

Op 5 juni lopen de Europese steunmaatregelen af voor de Oekraïense landbouw. De toevoer van goedkoper pluimveevlees, eieren, suiker en granen naar de Europese markt leidde al tot boerenprotesten in Polen en Roemenië. Osinga verwacht dat de tijdelijke deal aangepast wordt verlengd.

Discussie over standaarden

'Het quota voor pluimveevlees en eieren wordt kleiner. Mogelijk dat van suiker ook. De rest blijft gelijk', aldus Osinga die verder zegt dat de discussie niet zozeer draait om de geïmporteerde tonnen landbouwproducten, maar om de standaarden waarmee in Oekraïne wordt geproduceerd.

Landbouwattaché Spaans zegt dat bij toetreding tot de Europese Unie het land aan alle Europese regelgeving moet voldoen. Vooruitlopend daarop moet vanaf 1 januari 2026 de Oekraïense veehouderij al aan dierenwelzijnsvoorwaarden voldoen. Onder meer legbatterijen zijn vanaf die datum verboden.

'Wij zijn nu aan het kijken, ook met de Oekraïense Voedsel- en Warenautoriteit en met het Oekraïense ministerie, of we daar kennis kunnen uitwisselen over hoe wij dat dan doen in Nederland op het gebied van controle en handhaving', aldus Spaans.

Om de Oekraïense landbouw verder te brengen zijn daarnaast ook investeringen nodig in de logistiek en transportsector voor het vervoer van agrarische producten. Het ontmijnen van slagvelden zal na de oorlog ook een financiële inspanning vergen. Om de marge voor boeren te verhogen moet de verwerkende industrie in het land op een hoger plan worden gebracht. Die staat nu nog in de kinderschoenen, erkennen verschillende deelnemers aan het webinar.