Achterhoekse boeren zijn 'heel goed bezig', maar misschien ook 'te lief'

Ruim tweehonderd medewerkers van gemeenten, provincies, waterschappen, terreinbeherende organisaties en agrariërs waren uitgenodigd om zich te buigen over het vervolg van een groot project rond waterbeheer in de Achterhoek en Liemers. De afgelopen vier jaar zijn overal in de regio grote en kleine initiatieven begonnen die tot doel hebben de waterhuishouding lokaal te optimaliseren.

Achttien betrokken organisaties zetten donderdag hun handtekening onder het vervolgproject. Naast de aanpak van droogte, komt er ook aandacht voor plotselinge nattigheid door extreme regenval. 'Het gaat niet om dat ene stuwtje of een puntje op een kaart', zei Henry Mentink, boer en projectleider van Elke Druppel De Grond In. Dat kreeg vorig jaar op het Nationale Watercongres het Zonnetje voor het beste waterproject.

'Wij zitten met mensen om te keukentafel om te bespreken wat zij nodig hebben, wat zij willen doen. Wij werken aan vertrouwen en dat vertrouwen hebben we in de toekomst hard nodig als de opgave groter wordt', aldus Mentink.

Daarmee sloot de projectleider aan op het verhaal van deltacommissaris Co Verdaas. Als oud-gedeputeerde in Gelderland was Verdaas op bekend terrein. Waterbeheer staat op een keerpunt, zei hij. Niet alleen het zo snel mogelijk afvoeren van water is nu het devies, daar is het systeem wel op ingericht. 'Droogte is nu een thema', hield hij zijn gehoor voor. 'Dat zit veel minder snor dan wij vijftig jaar geleden dachten.'

Ook in Nederland ontstaat concurrentie voor zoet water, voorspelde Verdaas. 'Er zijn meer regio's die naar de IJssel kijken en denken: daar kan ik ook water vandaan halen. Reken je niet rijk met water van anderen. Jullie zullen in jullie eigen regio oplossingen moeten vinden voor tijden van droogte.'

Die oplossing kan een boer weleens hoofdbrekens gaan kosten. Verdaas gaf het voorbeeld uit zijn eigen overlegpraktijk als watercommissaris. 'Ik sprak met twee boeren die zagen dat zij een probleem kregen en besloten dat zij een deel van hun land moeten omzetten in een waterberging. Zo kunnen ze tijdens extreme neerslag water opvangen dat ze tijdens droogte weer over het land kunnen sproeien.'

Goed gedoe

Zoiets levert gedoe op, erkende de watercommissaris. 'Maar dat is goed gedoe. Als je je door elkaar laat gijzelen in dit soort situaties, als niemand een stapje wil zetten, ga je samen de bietenbrug op.'

De Achterhoek en Liemers hebben het voordeel dat de lijntjes kort zijn, liet Verdaas weten. Alle belanghebbenden die te maken hebben met waterbeheer kennen elkaar snel en komen makkelijk met elkaar in contact. 'Daardoor kunnen jullie vlot schakelen en zijn jullie veel minder afhankelijk van of er elders in het land een besluit wordt genomen.'

Daverende stilte

'Maar pas op', waarschuwde de deltacommissaris er meteen bij. 'Daar zit ook een zwakte. Misschien zijn jullie wel te aardig voor elkaar. Vraag jezelf eens af: ben ik echt duidelijk in het naar voren brengen van mijn belang?' Het gebrom uit de zaal wees erop dat hij een punt had. 'Zeg eens eerlijk, wie zegt weleens: jij zit mij in de weg met jouw plannen.' Een daverende stilte bewees zijn gelijk.

Aan het einde gooide hij nog even een knuppel in het hoenderhok. Als het aan Verdaas ligt, gaat Nederland zijn natuurgebieden eens goed bekijken. Kunnen de natuurwaarden die jaren geleden zijn vastgesteld nog wel worden gehaald in de toekomst als je de klimaatverandering meeneemt? Maar dat is wat hem betreft onderdeel van een grotere kijken op hoe je de ruimte in Nederland wilt gebruiken. Voor welke gewassen is nog ruimte als het warmer wordt? 'Kijk naar de kansen', bepleitte de watercommissaris. 'Niet alleen maar naar welke teelt we nu hebben.'

En waar wil je bouwen? Verdaas: 'Ik zeg niet: geef de Randstad maar op, daar wordt immers het grootste deel van ons geld verdiend. Maar gebruik je de ruimte die er nog is voor verstedelijking of voor waterberging, zodat je in droge tijden ook het veenweidegebied kunt behouden?'