Akkerbouwers en veehouders benutten elkaars grond en kennis

Volgens projectmanager Zwier van der Vegte van Agro-innovatiecentrum De Marke in het Gelderse Hengelo zijn er verschillende vormen van samenwerking. De manier waarop zo'n samenwerking in zijn werk gaat, is ook in elke situatie anders. Van der Vegte deelt samenwerken tussen melkveehouders en akkerbouwers grofweg op in twee categorieën.

'Je hebt melkveehouders die mest plaatsen bij een akkerbouwer en dat dan al samenwerken noemen. Je hebt ook akkerbouwers die wat grond van melkveehouders gebruiken in het teeltplan en op die manier meer rustgewassen kunnen telen. De mest wordt dan geproduceerd door de veehouder, die voedergewassen als gras en mais haalt van de grond van de akkerbouwer.'

'Echt samenwerken gaat verder dan jaarlijks kortdurende afspraken maken', vindt Van der Vegte. 'Het gaat dan over langjarige teeltplannen, benutten van meststoffen, in stand houden van bodemkwaliteit en realiseren van een hoger gezamenlijk rendement.'

Accountmanager Sytze Waltje van DLV geeft aan dat samenwerken binnen de regio in trek is. Dat biedt ook financiële voordelen. 'Door samenwerking haal je veel meer uit je grond die al duur betaald is.' Want grond is het duurste productiemiddel op landbouwbedrijven.

Beter bemesten

Efficiënt benutten van meststoffen is een sterk punt van akkerbouwers, stelt Van der Vegte. 'Nu de derogatie eraf gaat, wordt het nog belangrijker om efficiënt om te gaan met meststoffen.'

'Samen met de akkerbouwer kan de melkveehouder kijken naar het teeltplan van de gezamenlijk beschikbare grond. Belangrijk is om te werken met de minerale gehalten van de eigen beschikbare dierlijke mest. Combineer dat met bodemuitslagen en behoeftes van gewassen. Dan kun je samen een goed bemestingsplan opstellen. Daarbij is het van belang om niet alleen naar het betreffende jaar te kijken maar ook over de jaren heen', zegt de projectmanager.

Verwerken van mest biedt extra mogelijkheden, voegt Waltje toe. 'Een akkerbouwer wil weten wat er precies in de meststoffen zit. De hoeveelheid koolstof en de duur waarop de stikstof vrijkomt, is belangrijk. Als je als melkveehouder zo samenwerkt, sta dan ook open voor verwerken van de mest tot bijvoorbeeld digestaat.' Minerale stikstof komt uit digestaat sneller vrij en is dus perfect voor een gewas zoals aardappelen, waarbij na juli geen stikstoflevering meer nodig is.

Verschillende denkwijzes

Er zitten wel verschillen in denkwijze tussen akkerbouwers en melkveehouders, ziet Waltje. 'Akkerbouwers krijgen van jongs af aan al mee dat ze het van de grond moeten hebben. Zij weten dat zaken zoals structuur in de bodem, goed bodemleven en optimaal bemesten zeer belangrijk zijn om goede opbrengsten te behalen. Dat besef is er nog niet bij alle melkveehouders.'

De basis van samenwerking moet altijd vertrouwen zijn, merkt Van der Vegte op. 'Het ene jaar zal de akkerbouwer er meer aan verdienen en het andere jaar de melkveehouder. Doel van de samenwerking moet zijn om elkaars bedrijven te versterken door verbeteren van de bodemkwaliteit en hoog houden van de stikstofbenutting.'

Waltje doet daar nog een schepje bovenop. 'Investeer ook in elkaars bodems door goede bemesting en zorgvuldige landbewerking. Dit kan bijvoorbeeld door inzetten van stromest of bokashi. De bodem verbeteren is een proces van vele jaren. Wanneer je beiden verantwoordelijkheid neemt voor elkaars grond, help je elkaar vooruit.'

Financieel aantrekkelijk

Volgens de accountmanager van DLV is het grootste voordeel van een samenwerken dan ook het delen van kennis. 'Natuurlijk is het financieel aantrekkelijk om samen te gaan werken. Problemen zoals mestplaatsingsruimte bij melkveehouders en telen van rustgewassen bij akkerbouwers kunnen worden verholpen met samenwerking.'

'Maar de echte winst zit hem in de kennis', vervolgt Waltje. 'Beide partijen zijn gespecialiseerd in andere gebieden. Combineer dit en bouw een samenwerking op op basis van vertrouwen.'

Erik Snijders, akkerbouwer in Winterswijk, werkt al jaren samen met verschillende melkveehouders bij hem in de regio. 'We verbouwen jaarlijks ongeveer 300 hectare aardappelen, vooral pootgoed. Deze telen we in een rotatie van 1 op 4. We hebben dus veel grond nodig voor rustgewassen. Deze grond kan door veehouders worden gebruikt voor grasland.'

De Gelderse akkerbouwer gebruikt ook mest van melkveehouders. 'De verhoudingen in de mest zijn vrijwel altijd hetzelfde. Bovendien bemesten we niet maximaal op de aardappelen. Op deze manier heeft de veehouder meer mestplaatsingsruimte op grasland. Gras heeft een hogere stikstofbehoefte dan aardappelen.'

Snijders werkt niet met contracten. 'Het grootste gedeelte van de afspraken maken we mondeling. Nu heb ik alles voor 2025 rond. Voor 2026 heb ik al driekwart geregeld. Ik stel meestal wel even een A4'tje op met de grote lijnen zodat het voor iedereen duidelijk is. Dat is voor mijn eigen overzicht ook prettig, ik werk tenslotte samen met veel verschillende partijen', lacht de akkerbouwer.