'Nerine is het delicate zusje van de bekende amaryllis'

Wie uit het Westland of vanuit Aalsmeer naar het kleine glastuinbouwgebied in het Noord-Hollandse Heemskerk rijdt, raakt misschien een beetje in verwarring. Waar zijn de kassen? Op het platteland tegen de duinen, maar volledig ingebouwd door het stedelijk gebied van Heemskerk en de industrie van Tata Steel is de druk op de beschikbare grond rondom Heemskerk enorm hoog.

'Het heeft niet geholpen dat de politiek onder druk van het woningtekort bereid is om vrijstaande kangoeroewoningen toe te staan aan iedereen met voldoende ruimte rond het huis. Daardoor zijn vrijstaande woningen hier gewild en wordt het voor agrariërs moeilijker om grond aan te kopen. Agrarische percelen worden zo steeds vaker onttrokken aan de landbouw', zegt nerineteler Robbert de Wit.

Bekende telers

Toch kent het tuinbouwconcentratiegebied Heemskerk enkele bekende telers. Met voorop het grote Floricultura, de veredelaar van orchideeën, anthurium en spathiphyllum. Andere telers zijn bekend om hun extreem zware kwaliteit tulpen of specialiteiten, zoals nerine.

Heemskerk is een van de laatste gebieden waar kwekers nog rolkassen gebruiken. Dit is een ingenieus systeem waarbij kleine kassen over rails over buitengrond rijden en zo steeds verschillende stukken kunnen afdekken.

Ook Piet de Wit, de vader van Robbert de Wit, had zo'n rolkasje van 500 vierkante meter, toen hij in 1966 begon met de nerinekwekerij. In die tijd teelde hij op een andere locatie bladgroenten in combinatie met bloemen als narcissen, trosanjers, gladiolen, leeuwenbekken, violieren en tulpen. Het bedrijf was toen 1,5 hectare groot. De trotse oprichter is nog steeds actief en regelmatig aanwezig op het bedrijf van zijn zoon en schoondochter.

Echte bijzonderheid

In 1979 is het bedrijf naar de huidige locatie verhuisd. In het begin met 1.000 vierkante meter glas, dat geleidelijk uitbreidde naar de 1,2 hectare van nu. In 1986 kwam Robbert de Wit bij zijn vader in het bedrijf. Hij was een uitgesproken fan van nerine. 'Ik vond dat wij ons niet genoeg konden onderscheiden in de tulpen. Nerine was toen nog een echte bijzonderheid, als het soort delicate zusje van amaryllis. Maar wij waren niet de eerste en de enige in Heemskerk. We zijn nu wel de grootste.'

Er zijn nog acht nerinetelers in Heemskerk. De Wit Nerine veilde destijds de groenten en de bloemen nog in Beverwijk. Eerst stapte het bedrijf met de bloemen over naar de bloemenveiling in Aalsmeer. Toen de groenteveiling verhuisde naar Alkmaar, is gestopt met het telen van de bladgroenten.

Het waren andere tijden. De universiteit in Wageningen stimuleerde de innovatie in de land- en tuinbouw. Het stagebedrijf van De Wit, Nic van Keulen, investeerde in de jaren tachtig in nieuw uitgangsmateriaal van het Instituut voor de Veredeling Tuinbouwgewassen om mee te veredelen. Daarvoor waren de enige twee rassen Favoriet en Ras van Roon goed voor 98 procent van de aanvoer. De Wit heeft een paar gaasbakken van deze rassen kunnen kopen en begon daarmee zijn eigen veredeling.

Succes met samenwerking

Afgelopen jaar stopte De Wit met de veredeling. Het duurde te lang voordat hij marktwaardige nerines kon produceren. Meer succes behaalde hij met de samenwerking met veredelaar Cor van Eijk van Eyco. Van Eijk kweekte de felbegeerde witte nerine Biancaneve, die De Wit in de winter binnen mocht telen. In 2006 is Van Eijk beëindigd en nam De Wit een gedeelte van de kraam over, inclusief rode selecties, nu bekend zijn onder de naam Desi. De meeste rassen zijn roze of een variant daarop.

Om het hele jaar nerines te kunnen leveren, maakt de ondernemer zoveel mogelijk gebruik van de teeltmogelijkheden zowel binnen als buiten op zijn bedrijf. Dankzij een strakke planning lopen de werkzaamheden nu jaarrond in elkaar over. De Wit gebruikt buitengeteelde bollen, vroege kasbollen en late kasbollen. Alle bollen die worden geoogst, buiten of binnen, worden eerst gedroogd en krijgen daarna een koude behandeling. Van degene die de teler daarna weer buiten opplant, kan hij in de herfst bloemen snijden.

In de kas kan De Wit jaarrond bollen planten. Maar meestal gebeurt dat in de lente. Dan groeien de bloemen met het licht mee. De bollen die in het najaar zijn geplant, hebben namelijk moeite om in de donkere maanden genoeg bloemen te produceren. Door de beperkte belichting kan de teler in de duurste maanden december tot en met maart weinig stelen produceren. De zomer is wat betreft oogst en planten een rustige periode. Dat komt goed uit in de arbeidsplanning.

Het bloeipercentage varieert over het jaar tussen de 25 en 150 procent. Bij 150 procent komt er gemiddeld anderhalve bloem per bol. Daarin zit veel verschil tussen de soorten en dus tussen de seizoenen. De stelregel is: hoe meer licht, hoe meer stelen.

Toekomst onder druk

De familie De Wit heeft drie dochters: Desi (29), Terri (27) en Sanne (25). Desi doet de administratie, Sanne werkt een paar dagen per week mee in de kas, alleen Terri is niet actief in het bedrijf. Ze hebben nu geen interesse in bedrijfsopvolging.

De Wit is naast kweker actief bij de plaatselijke organisatie van Kom in de Kas. Daarin draagt hij uit hoe kleinschalige tuinbouw een bijdrage kan leveren aan de leefbaarheid van dit gebied. Voorheen was hij voorzitter van LTO Noord-afdeling Heemskerk. Van de ruim veertig bedrijven in de gemeente zijn er dertig lid van de belangenorganisatie.

De Wit: 'Floricultura heeft een aardwarmtebron geslagen, die zij volledig zelf benutten. Het betekent dat er nog wel kansen zijn op energiegebied voor omliggende bedrijven en ook voor onszelf. Alleen is de warmtevraag nog te klein om rendabel te kunnen aansluiten. Evengoed wegen de kosten van het verwarmen van de vaste kassen en rolkassen zwaar op de begroting.'

Verder zien de telers in het gebied een toename van ziektes en plagen. Trips kwam voorheen sporadisch voor, maar afgelopen zomer waren de aantastingen in het gebied een groot probleem, net als in veel andere teeltgebieden. Ook fusarium en in de buitenteelten sclerotinia zijn sinds de zomer een groeiend probleem. Het is waarschijnlijk een gevolg van de klimaatverandering met de toegenomen warmte en neerslag, vermoedt De Wit.

Veel bollentelers in het gebied maken gebruik van inundatie tegen ziektes, plagen en onkruid. De Wit doet hier zelf nog niet aan mee.

Uit het rapport Vormgeven aan de toekomst van Noord-Holland 'Op weg naar een ruimtelijk voorstel' van 30 september 2024 blijkt dat er andere plannen zijn met de gebieden in de binnenduinrand. Als voorbeeld van natuurherstel en klimaatmaatregelen in de duinen van Noord-Holland noemt de provincie alleen de voormalige tuinbouwenclave De Vlotter die in de binnenduinrand bij Heemskerk ligt. Die is omgevormd tot een natuur- en recreatiegebied met waterberging als nevenfunctie.