Voor de zuivelindustrie telt elke liter bij een krimpend melkaanbod

Deze week vond de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie van ZuivelNL plaats. Vertegenwoordigers vanuit de zuivelindustrie en melkveehouderij en verdere keten ontmoeten elkaar daar. Hoe collegiaal het er op zo'n dag ook aan toegaat, achter de schermen vindt de inmiddels bekende 'slag om de melk' plaats.

Zo gaat FrieslandCampina in 2025, als alles goed gaat, fuseren met het Belgische Milcobel. Het grootste zuivelbedrijf van België heeft vooral in Vlaanderen veel leden-melkveehouders. A-ware is naast Nederland ook actief in België, waar het de afgelopen jaren overnames gedaan heeft. Vanaf dit jaar haalt het bedrijf van CEO Jan Anker ook melk op bij Duitse melkveehouders.

Het is afwachten wat er dit jaar nog meer gaat gebeuren. Wat gaat Arla doen? Cono Kaasmakers is leden verloren. Wat gaat daar gebeuren? Leerdammer is in handen van 's werelds grootste zuivelbedrijf Lactalis. Gaat dit bedrijf zijn 'werkgebied' verder uitbreiden?

De directies van de Duitse zuivelbedrijven, zoals DMK en Hochwald, zullen ongetwijfeld ook niet op hun handen blijven zitten nu het aantal melkkoeien in Duitsland afneemt. Kijken zij ook naar Nederland? DOC Kaas is immers al een dochteronderneming van DMK.

De zuivelinfrastructuur is in Nederland heel goed. Een RMO hoeft doorgaans niet ver te rijden om de melk op te halen en kan een efficiënte route rijden langs melkveehouders. Bij iedere melkveehouder zit wel een fabriek in de omgeving. Qua efficiency is het in Nederland goed geregeld en dat willen de zuivelverwerkers graag zo houden om te kunnen concurreren op de wereldmarkt.

Om die reden is het wel belangrijk voor de zuivelindustrie om betrokken te zijn bij 'de krimp' van de melkveehouderij. Als het recht van de sterkste gaat gelden, dan is de melkveehouderij – en dus ook de zuivelindustrie – overgeleverd aan de aloude economische wetten.

Of moet er ook nagedacht worden over de structuur van de toekomstige melkveehouderij? Wat voor type melkveehouderij willen we in de toekomst hebben? Staat daarin nog altijd het familiebedrijf centraal, zoals nu? Een vraag die ook de zuivelverwerkers zou moeten bezighouden.

Het jaar 2025 lijkt hoe dan ook een spannend jaar te worden. Door de goede melkprijzen steeg het gemiddelde inkomen per onbetaalde arbeidsjaareenheid in het afgelopen jaar met 9.000 euro naar 74.300 euro. Dit ondanks de mestcrisis en de hoge kosten voor mestafzet voor ondernemers. Structureel zijn er echter veel melkveehouders die maar net rond kunnen komen. De verschillen zijn groot en de sector is kwetsbaar.

In de zuivelindustrie zou 2025 ook weleens een belangrijk jaar kunnen worden. FrieslandCampina en Milcobel zijn (voorlopig) voornemens alle fabrieken open te houden. Ze denken dat het door het schaalvoordeel mogelijk is om zelfs nieuwe melk naar zich toe te trekken. De tijd zal het leren.