Zuivelmarkt heeft de kerstinkopen achter de rug

Het afgelopen jaar stond vooral in het teken van een beperkt aanbod van zuivel. Dierziekten speelden daarin een belangrijke rol. Zo had Noordwest-Europa te maken met blauwtong, wat met name in Nederland en Duitsland tot een lagere melkproductie leidde. In een groot deel van Frankrijk speelde Epizootic haemorrhagic disease (EHD) een rol en in de Verenigde Staten zette juist vogelgriep druk op de melkproductie bij koeien.

Dit heeft er onder meer toe geleid dat de notering voor verse boter bij ZuivelNL in week 38 en week 39 een record bereikte, met 810 euro per 100 kilo (exclusief btw). Vorige week daalde de notering voor verse boter plotseling met 60 euro, maar historisch gezien zijn de prijzen nog altijd hoog.

Ook de prijzen voor boerderijmelk bevinden zich op een historisch hoog niveau. Zo lag de gemiddelde melkprijs in Europa in oktober 20 procent hoger dan in dezelfde maand een jaar eerder. Dat blijkt uit de nieuwste Internationale Melkprijsvergelijking van ZuivelNL en European Dairy Farmers.

Ten opzichte van september steeg de prijs met gemiddeld 1,37 euro per 100 kilo (+2,9 procent). De gemiddelde melkprijs in Europa bedroeg daarmee in oktober 48,93 euro. Door een hogere waardering voor vet en eiwit stegen de melkprijzen bij vrijwel alle Europese zuivelaars. Uitzondering is het Franse Sodiaal dat de melkprijzen stabiel hield.

'De dip in de noteringen heeft alles te maken met de feestdagen', verklaart marktkenner Klaas Johan Osinga. Hij is beleidsspecialist Internationaal bij LTO Nederland. 'Ieder jaar gaat de zuivelmarkt aan het einde van het jaar en in het begin van het nieuwe jaar in de ruststand. Daarna stappen de kopers ook weer in. Dat gaat in het nieuwe jaar ook weer gebeuren.'

Dat ziet ook zuivelanalist Martin Valstar van ZuivelNL: 'De meeste zaken zijn wel gedaan voor dit jaar. We zien nu een flinke bijstelling in de boternotering. De prijzen voor room en boter zijn nog steeds heel hoog in vergelijking tot andere jaren. Dit is een jaarlijks verschijnsel.'

Tegenvallende EU-productie

Valstar wijst op de tegenvallende productie, zeker in Europa. 'Wanneer je rekening houdt met het schrikkeljaar, dan is er dit jaar zo'n 2 procent minder melk geproduceerd in Nederland. In heel Europa is het aanbod beperkt. Uitzonderingen zijn Frankrijk en Polen. Wereldwijd valt de productie gewoon tegen.'

In Nederland lijkt daar volgens zuivelanalist ook niet zomaar verandering in te komen nu derogatie vervalt. 'Natuurlijk proberen melkveehouders wel extra te melken, vanwege de hoge prijzen. Maar door stoppende bedrijven staat de aanvoer onder druk.'

Door de lage producties in de wereld is ook de hoeveelheid beschikbaar vet laag. Valstar: 'Datzelfde vet is nodig in kaas en verse room. Dan blijft er minder beschikbaar voor boter. De vraag is niet overdreven, maar de markt hikt er tegenaan dat het lastiger beschikbaar is.'

Volgens Osinga zijn de botervoorraden wereldwijd klein. 'Dat betekent dat een licht toenemende vraag direct invloed kan hebben op de prijzen. Dit jaar werd gedomineerd door een beperkt aanbod. Toch bleef de vraag wel in stand. De kaasprijzen bijvoorbeeld liggen een stuk hoger dan eerder dit jaar. Tot nu toe lijkt dat nog niet te leiden tot echte vraaguitval. Dat valt kennelijk wel mee.'

In december verhogen alle zuivelondernemingen hun melkprijzen. De garantieprijzen van FrieslandCampina stijgen in december met 1,85 euro per 100 kilo voor gangbare melk en met 3,06 euro voor biologische melk. De garantieprijs komt daarmee uit op 57,35 euro, voor biologisch is dat 64,81 euro. De melkprijs van zuivelconcern A-ware stijgt in december met 1,75 euro, de prijs voor 'traditionele' melk staat daarmee op 57,98 euro, voor biologisch op 66,40 euro.

Nieuw-Zeeland

In Nieuw-Zeeland is de productie een stuk hoger dan vorig jaar. Zo lag deze in oktober 4,1 procent hoger dan in dezelfde maand in 2023. Desondanks steeg de Global Dairy Trade (GDT) tijdens de afgelopen twee edities. Begin december steeg de online zuivelbeurs nog met 1,2 procent. De GDT wordt gezien als een belangrijke indicator van de wereldwijde zuivelmarkt.

Osinga: 'Dit wijst erop dat de Nieuw-Zeelanders er vertrouwen in hebben dat de Chinezen voldoende zuivel zullen afnemen en dat er vraag is uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Natuurlijk is het afwachten hoe het in het nieuwe jaar gaat. Maar het gaat nu niet ineens een stuk slechter in de markt.'