Europa zet zich schrap voor Trump 2.0

Het aanstaande presidentschap van Donald Trump kan dramatische gevolgen hebben voor de landbouw in de Europese Unie. Dat stelt João Pacheco, senior lid van de Europese denktank Farm Europe. Hij ziet een verhoogd risico op handelsconflicten of zelfs een handelsoorlog, schetst hij in een publicatie.

Trump heeft de afgelopen maanden consequent gesproken over een verhoging van de Amerikaanse importtarieven om de productie in zijn land te beschermen. China is daarbij zijn belangrijkste doelwit, maar ook Europa blijft niet buiten schot.

Importtarieven

De vorige periode dat Trump president was, hief hij tarieven op onder meer Europese sterke drank, wijn, kaas – ook Nederlandse – en olijfolie. Daarbij gebruikte hij de sectoren als onderhandelingsmateriaal bij andere handelsgeschillen met de Europese Unie (EU). Het kostte het Europese agribedrijfsleven miljarden euro's omzet.

Europa reageerde met vergelijkbare heffingen op Amerikaanse producten. Later, na het aantreden van Joe Biden als president, werd de strijdbijl begraven.

Pacheco, voorheen adjunct-directeur-generaal van het departement van landbouw van de Europese Commissie en goed ingevoerd, houdt er terdege rekening mee dat de geschiedenis zich gaat herhalen. In het meest waarschijnlijke scenario denkt hij dat Trump hogere importtarieven gaat invoeren op producten uit China en een aantal andere landen en producten.

Het kan daarbij onder meer gaan om de Europese auto-industrie, staalproductie en andere industriële producten. Ook de landbouw loopt een risico. Want Trump heeft meer dan eens zijn ergernis uitgesproken over de beperking die Europa legt op voedselexport uit de Verenigde Staten (VS) naar het continent.

Handelsoorlog

Het gevolg kan zijn dat beide partijen handelstarieven verhogen, mogelijk zelfs een handelsoorlog voeren of dat er op een of andere manier een nieuw soort overeenkomst wordt getekend. Dat laatste is voor de nieuwe regering van Trump aantrekkelijk omdat ze dan mogelijk een betere deal kan sluiten. Voor de impact hiervan is het doorslaggevend belang op welke producten de hogere tarieven gaan gelden.

Pacheco denkt dat een conflict te allen tijde moet worden vermeden. 'Een handelsoorlog zou in strijd zijn met de belangen van de EU om de simpele reden dat wij meer naar hen exporteren dan zij naar ons, met name in de landbouwsector', zegt hij.

Maar ook als de handel tussen de Europa en de VS ongestoord doorgaat, bestaat de kans dat de effecten van handelsmaatregelen tegen andere landen voelbaar zijn.

Pacheco wijst erop dat als China minder kan exporteren naar de VS, die producten in Europa en in andere landen tegen lage prijzen worden weggezet. De EU zou zich in dat geval gedwongen voelen om zichzelf te beschermen en ook weer tegenmaatregelen nemen. Dit kan weer leiden tot represailles vanuit China zoals hogere importtarieven op Europese agrarische producten.

Uit de berichten van grote banken blijkt dat zij in grote lijnen de zorgen van Pacheco delen. De economen van Rabobank becijferen in een studie die voor de verkiezingen verscheen, dat protectionistisch beleid van Trump slecht uitpakt voor de EU. Ze schetsen een beeld van een hogere inflatie – 3,0 tot 3,8 procent - en minder economische groei.

Op de lange termijn is de Nederlandse economie daardoor 5 tot 10 miljard euro kleiner. De consumptie van huishoudens, de investeringen en internationale handel zullen merkbaar lager uitkomen.

'Hoewel er ook voordelen zijn van protectionistisch beleid, overheersen de nadelen', concludeert Rabobank. 'Het is vanuit Nederlands (en EU-)oogpunt om deze reden verstandig om de onderhandelingstafel te prefereren boven een handelsoorlog. Mocht dat niet haalbaar zijn, dan is het vooral zaak om slim terug te slaan, zodat de economische impact voor Europa beperkt blijft.'

Exportgericht

De economen van ABN Amro hebben berekend wat een universele invoerheffing van 10 procent door de VS betekent voor Nederland. Hun conclusie op basis van wat nu bekend is, is dat een gemiddelde Nederlander hierdoor in 2027 grofweg 500 euro aan inkomen misloopt. De impact op Nederland is relatief groot ten opzichte van andere landen in de eurozone, doordat Nederland sterk op export is gericht.

Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie is positiever. Ze laat in een korte reactie weten dat ze Trump heeft gefeliciteerd met zijn verkiezingsoverwinning en ernaar uitziet om met zijn team te werken. Ze kent hem overigens nog uit zijn vorige regeerperiode omdat die overlapte met haar start als voorzitter van de Europese Commissie.

Trans-Atlantisch partnerschap

'Laten we samenwerken aan een trans-Atlantisch partnerschap dat blijft leveren voor onze burgers', schetst de Duitse politica, omdat 'miljoenen banen en miljarden aan handel en investeringen aan beide kanten van de Atlantische Oceaan afhankelijk zijn van de dynamiek en stabiliteit van onze economische relatie'.

Achter de schermen wordt wel degelijk gewerkt aan tegenmaatregelen voor het geval Trump zijn handelsbeperkingen doorzet, zo tekende het doorgaans goed ingelichte medium Politico op uit de mond van diplomaten in Brussel. Daarmee wil de Europese Commissie voorkomen dat ze opnieuw wordt verrast door maatregelen.