Gebruik antibiotica in veehouderij stabiliseert

Sinds 2009 is het antibioticagebruik in de veehouderijsectoren flink gedaald. Over de jaren 2009-2023 daalde de verkoop met 76,4 procent. In 2023 werd in totaal 117 ton antibiotica voor diergeneeskundig gebruik verkocht. Dat is een stijging van 4,5 procent ten opzichte van 2022. In 2009 werd nog 495 ton antibiotica verkocht voor gebruik in de Nederlandse veehouderij.

Het gebruik van antibiotica is in de meeste sectoren gestabiliseerd, zo blijkt uit de berekeningen. De kalkoensector is daarop een uitzondering. Deze sector realiseert in 2023 een aanzienlijke vermindering van het antibioticagebruik. Kritische antibiotica – antibiotica die belangrijk zijn voor de behandeling van mensen in ziekenhuizen – worden in de veehouderij niet of nauwelijks gebruikt, zeggen de onderzoekers.

Monitoring

'Het monitoren van antibioticaresistentie in voedselproducerende dieren en voedsel is essentieel om betrouwbare informatie te geven over de ontwikkeling en verspreiding van antibioticaresistentie', stelt WBVR-onderzoeker Kees Veldman, hoofd van het Nationaal Referentie Laboratorium voor antibioticaresistentie bij dieren en hoofdredacteur van het Maran-rapport in een verklaring. Voor het volgen van trends in antibioticaresistentie bij landbouwhuisdieren en voedsel worden jaarlijks gegevens geanalyseerd uit een gestandaardiseerd monitoringsprogramma.

Hiervoor worden bacteriën uit mest- of vleesmonsters gekweekt. Deze bacteriën worden getest op antimicrobiële gevoeligheid met behulp van indicatorbacteriën, zoals E. coli en zoönotische bacteriën zoals salmonella en campylobacter.

Diersoorten

'Over het algemeen wijzen de resistentieniveaus die we vinden in ons monitoringprogramma op een stabilisatie van antibioticaresistentie in 2023', zegt Veldman. 'Resistentie tegen fluoroquinolonen was nog steeds algemeen aanwezig in indicator E. coli van vleeskuikens (25,6 procent). Dit in tegenstelling tot de lage resistentieniveaus bij varkens (1,7 procent) en vleeskalveren (4,3 procent) en de volledige afwezigheid ervan bij melkvee.'

Gegevens over antibioticagebruik en -resistentie bij mensen worden jaarlijks gerapporteerd in NethMap en gezamenlijk met Maran gepubliceerd. Volgens NethMap is het antibioticagebruik in ziekenhuizen licht gestegen en nu hoger dan in de jaren voor de coronapandemie.

Ziekte-uitbraken

Huisartsen schreven een vergelijkbare hoeveelheid antibiotica voor als voor de coronapandemie. Ziekenhuizen en verpleeghuizen meldden een toegenomen aantal ziekte-uitbraken veroorzaakt door resistente bacteriën, al blijven deze aantallen lager dan voor de coronajaren. Vergeleken met andere Europese landen blijft de antibioticaresistentie bij mensen in Nederland relatief laag.

Hoewel antibioticaresistentie bij mensen stabiel is, blijft waakzaamheid tegen resistente bacteriën geboden, zeggen de onderzoekers. Mensen die in een buitenlands ziekenhuis worden opgenomen, kunnen bacteriën bij zich dragen die resistent zijn tegen meerdere soorten antibiotica tegelijk.