Veelzijdig gewas zonnekroon biedt kansen voor telers

'Zonnekroon is een gewas dat zich kenmerkt door een diepe beworteling tot maar liefst 2 meter in de bodem. Dit brengt veel voordelen met zich mee, zoals CO2 vastleggen en stikstof vasthouden. Ook maakt het dat dit een sterk gewas is dat ook in lastige omstandigheden goed wil groeien', zegt Peter Schreurs, hoofd innovatie en ontwikkeling bij Movo-Zaden.

'Silphie hoef je slechts één keer te zaaien, bijvoorbeeld als onderzaai bij de mais, om er vervolgens jaren van te kunnen oogsten. Dit gewas kan minimaal twintig tot dertig jaar blijven staan en vergt na de eerste twee jaar weinig arbeid en kosten', licht Schreurs toe.

'De meest gebruikelijke manier om silphie te telen, is door het in de rij te zaaien bij de mais', legt het hoofd innovatie en ontwikkeling uit. 'Omdat de plant in het eerste jaar niet veel groter wordt dan een krop sla, heb je dan nog wel de mais die je goed kunt oogsten.'

Gewasbeschermingsmiddelen

Schreurs geeft meteen een tip: let erop dat je de mais in de eerste week spuit met gewasbeschermingsmiddelen, als je dat wilt. Want als de silphie is opgekomen, kan het gewas niet tegen gewasbeschermingsmiddelen en sterft het af.

Silphie houdt stikstof goed vast. Dit spoelt niet meer uit. Een van de bezoekers van de demodag maakte daarop de opmerking dat je het gewas mooi op de perceelsranden zou kunnen telen. Zonnekroon vangt dan alle stikstof op en de bufferstroken zouden dan kleiner kunnen.

Bemesten met kunstmest kan en drijfmest met de zodebemester kan ook goed, zo hebben ze bij Movo-Zaden ervaren. Zonnekroon kan wel tot 200 kilo zuivere stikstof opnemen zonder uit te spoelen. Al mag er niet meer dan 170 kilo zuivere stikstof per hectare op dit gewas. Zorgen maken voer uitspoeling van stikstof is dus niet nodig.

Twee keer per jaar oogsten

Bij gebruik van zonnekroon voor veevoer zijn de beste resultaten te behalen door het gewas twee keer per jaar te oogsten, in juni en begin september. Anders wordt de plant te houterig en verliest deze smakelijkheid. Silphie is net als mais met de hakselaar te oogsten. Het is dus niet nodig om hiervoor extra machines aan te schaffen. Voor de smakelijkheid is het nodig om zonnekroon samen met mais in te kuilen of te mengen bij het voeren.

Schreurs spreekt uit ervaring wanneer hij zegt dat silphie over het algemeen twee tot vier weken eerder rijp is dan mais. 'Wacht je langer, dan worden de stengels dor en verlies je veel eiwit.'

De voederwaarde van silphie is ongeveer 850 Voeder Eenheid Melk (VEM), maar het is lastig uit te drukken in VEM, omdat er geen zetmeel in zit. Het is een vezelrijk gewas dat goed aan zou kunnen sluiten bij melkveerantsoenen of voor het jongvee.

Resultaten in Duitsland

In Duitsland staat al ruim 12.000 hectare zonnekroon, vooral ook omdat er minder mais in de biogasinstallaties mag. De Duitsers rekenen met 12 ton per hectare, maar 15 tot zelfs 20 ton is haalbaar bij één keer oogsten.

Bij onze oosterburen is onderzocht hoeveel CO2 1 hectare silphie opneemt. Dat is vastgesteld op 9 ton per hectare. Dit kan een verdienmodel zijn voor Nederlandse boeren, want via Silphiecert kunnen zij compensatie ontvangen voor het telen en de CO2-certificaten verkopen aan bedrijven.

Veen in potgrond vervangen

Uit de ervaringen in Duitsland blijkt dat 1 hectare silphie 12.000 kuub biogas kan produceren. Het restproduct dat na monovergisting overblijft, is na het drogen geschikt om veen in potgrond te vervangen. Potgrond voor de consumenten mag vanaf 2025 in Nederland geen veen meer bevatten. Op de markt is dus ruimte om dit te vervangen door silphie.

Schreurs kan nog niet zeggen of het beter is om silphie voor veevoer of vergisting in te zetten. Dat moet de ervaring nog uitwijzen. Bij verkoop van zonnekroon voor veevoer of naar een vergister gaat hij er vooralsnog van uit dat het 90 procent opbrengt van de waarde van snijmais.

Keerzijde

Er zitten ook nadelen aan het gewas. De prijs voor het zaad ligt met ongeveer 1.800 euro per hectare erg hoog. Die meerkosten zijn volgens het hoofd innovatie en ontwikkeling bij Movo-Zaden in drie jaar terug te verdienen. Verder is het een meerjarig gewas dat als het twintig jaar of langer blijft staan, economisch mogelijk wel uit kan. Maar deze lange duur is een drempel om het uit te proberen. Ook is het nog maar de vraag wat er gebeurt als na twintig jaar of eerder een ander gewas op het perceel komt waar silphie op stond. Hier is nog weinig over bekend.

Het is bekend dat zonnekroon op zichzelf niet een heel smakelijk gewas is voor vee. Er zijn nu proeven waarbij ondernemers silphie in het rantsoen voeren, maar hiervan zijn nog geen resultaten uitgebracht. Schreurs heeft goede verwachtingen, maar kan dat nog niet onderbouwen met cijfers.