'Een buurman zei laatst: je moet gras maaien, niet meten'

'We hadden het net aan de keukentafel over weidegang, maar de koeien staan nu op stal. Het weiland is veel te nat.' Melkveehouder Koos van der Wind uit het Utrechtse Willeskop ziet het ironische er wel van in. De theorie en praktijk lopen weer eens uit elkaar omdat de natuur niet meewerkt. Hij wijst naar een stapel voer in plastic balen. 'Dat heb ik bij moeten kopen, want mijn eigen wintervoorraad is bijna op.'

Het gesprek aan de keukentafel ging niet zomaar over weidegang. Van der Wind heeft natuur hoog in het vaandel staan en probeert die waar mogelijk op zijn bedrijf te integreren. Daarom doet hij ook mee aan de Utrechtse Monitor Duurzame Landbouw.

Kritische prestatie-indicatoren

Deelnemende melkveehouders kunnen aan de hand van vijftien kritische prestatie-indicatoren hun duurzaamheidsprestaties op het gebied van bodem, water, biodiversiteit en klimaat meten. Vervolgens worden zij voor behaalde doelen gestimuleerd, gewaardeerd en beloond. 'Ik wil dit graag doen, omdat de sector bij dit project wordt betrokken. Dat is iets wat we helaas vaak missen', vindt de melkveehouder.

Op pad het land in, richting een lange rij knotwilgen langs een slootje en een smal boerenlandpad. 'Ik vind dat hartstikke mooi, zo'n rij knotwilgen. Die zorgen voor 450 soorten insecten. Die wil ik graag laten staan. Omdat ik ze als onderdeel van een project van de gemeenten Oudewater en Montfoort heb aangelegd, krijg ik van de agrarische natuurvereniging een vergoeding voor het beheer.'

Van der Wind participeert al lang in allerlei natuurprojecten. Daardoor ziet hij gauw wanneer plannen botsen met de werkelijkheid. Kruidenrijk grasland bijvoorbeeld. 'Daar had niemand ervaring mee, dus ik heb een stuk land beschikbaar gesteld.'

Boterbloemen

De melkveehouder gebaart naar de wei links. Het gras staat er bijna kniehoog en het perceel staat vol boterbloemen. 'Mooi, maar waardeloos voor mijn koeien. Als ze in de wei lopen, eten ze er wel omheen, maar bij het maaien komen ze door het voer.' Daar denken de ontwikkelaars van biodiversiteit niet aan met alleen een vergoeding voor minder opbrengst.

Het Utrechtse project 'Meten is weten' past goed bij Van der Wind. Jaren geleden deed hij mee met een proef van Wageningen University & Research waarbij hij wekelijk het gras in de weide moest meten. Die studie is al lang afgelopen, maar hij vindt het interessant om de groei van zijn gras bij te houden, dus gaat hij er tot op de dag van vandaag mee door. Iedere maandag loopt hij heen en weer om de maat van de sprieten op te nemen. Wat zijn buren daarvan vinden? 'Mijn buurman zag mij laatst door de wei lopen en riep: je moet gras maaien, niet meten', lacht de melkveehouder.

'Lekker laten gaan', vindt Van der Wind van de opmerkingen. Sterker nog, hij houdt nog een onderdeel van het Wagenings project bij, ver na de uiterste datum. Het gaat om grondwater monitoren. 'Die peilbuizen staan er nog. Als ik op maandag toch over het land loop voor het gras, dan neem ik de waterstand ook mee.' Hij geeft de data door aan het waterschap, al heeft hij niet echt een idee of er veel mee wordt gedaan. Dat zou wel fijn zijn, want de aflopende percelen van de melkveehouder zijn gebaat bij een gevarieerder waterbeheer dan nu.

Geen verdienmodel

De vergoedingen voor natuurbeheer zijn vergoedingen, benadrukt Van der Wind. Het is geen verdienmodel. En dan ook nog vergoedingen die er vooral van uitgaan dat alles volgens plan gaat, dat de natuur zich houdt aan het programma. 'Als je natuurbeheer bij boeren wilt stimuleren, dan moeten de overheden echt iets doen aan de vergoedingen', bepleit de ondernemer.

Het is niet voor niets dat Van der Wind dat zegt. Hoe meer land beschikbaar komt, hoe meer weidevogels daarvan kunnen profiteren. Hij wijst naar een perceel verderop, waar hij mais verbouwt. 'Je zag het aantal weidevogels toenemen. Ze broeden in de mais en zoeken naar eten in het gras ernaast.'

De melkveehouder wijst naar boven. Een kiekendief die als geroepen boven het veld hangt. 'Dat is een etter voor broedparen', zegt hij. 'Een kievit valt zo'n roofvogel aan, die verdedigt zijn nest, maar een tureluur heeft die reactie niet.'

Dat brengt de ondernemer terug naar het maisveld. Zijn buurman heeft namelijk in het naastgelegen perceel ook mais verbouwd. Met hetzelfde resultaat: meer weidevogels. 'Ze broeden bij hem in de mais en zoeken bij mij in het gras naar eten. Maar wat je ook ziet, is dat ze samen een luchtmacht kunnen vormen om roofvogels af te weren. Daar profiteren ook de minder assertieve vogels van.'