'De behoefte aan biologische bloembollen neemt alleen maar toe'

Het voorjaar is nat met sterk wisselende temperaturen. In de derde week van april heeft het de voorgaande nacht licht gevroren. John Huiberts twijfelt 's ochtends of hij gaat beginnen met koppen van enkele bollensoorten. Ook wil hij bekijken wat op een perceel tulpen de schade is van een recente hagelbui en wat hij daar eventueel tegen kan doen. 'Elke dag is weer anders. Steeds moet je bepalen wat op dit moment het beste is om te doen voor je gewassen en voor je bodem', zegt hij.

Huiberts heeft samen met zijn vrouw Johanna een biologisch bloembollenbedrijf in het Noord-Hollandse Sint Maartensvlotbrug. De kwekers stapten ruim tien jaar geleden over op biologische bollenteelt. Hun bedrijf is verantwoordelijk voor een belangrijk deel van het aanbod aan biologische bloembollen. Dat schept een bepaalde verantwoordelijkheid, vooral ook omdat John Huiberts 62 jaar is en Johanna Huiberts een jaar jonger. Zij hebben binnen de familie geen opvolgers, maar willen wel graag dat hun bedrijf wordt voortgezet.

Toekomst

Samen met Sprinklr, een online verkooporganisatie voor biologische bloembollen en tuinplanten en een belangrijke afnemer, zijn John en Johanna Huiberts een campagne gestart om hun bedrijf een mooie toekomst te geven. Sprinklr maakt zich volgens de bollenkweker terecht zorgen over hun aanbod en dat terwijl de markt volop perspectief biedt. 'Het idee is om ons bedrijf te laten voortzetten door een of meerdere ondernemers, waarbij we de grond eventueel vanuit een stichting met een pachtconstructie beschikbaar kunnen stellen voor de bioteelt.'

Het moet de opvolgers een soepele start geven. Huiberts vindt dat belangrijk. 'Het is juist in deze tak van sport, waarin je als ondernemer flexibel moet zijn en je snel moet kunnen aanpassen aan de wensen van de afnemers, van belang dat je vooral financieel niet te zwaar belast bent. Dat geeft je meer tijd en ruimte om vrij na te denken. Dat komt de bedrijfsvoering alleen maar ten goede.'

Vanaf zijn zeventiende is Huiberts bloembollenkweker. Het bedrijf van zijn ouders was oorspronkelijk gevestigd in Julianadorp, maar moest in 1974 voor woningbouw uitwijken naar Sint Maartensvlotbrug. Eerst was het een gemengd bedrijf met behalve bloembollen ook melkvee. Toen Huiberts vanwege ziekte van zijn vader acht weken achter elkaar moest melken, wist hij dat daar zijn toekomst niet lag. 'We moesten toch net investeren in een melktank, dus dat maakte het afscheid nemen van de koeien wat gemakkelijker.'

Schrale zandgronden

Gangbaar kweekte Huiberts lelies, tulpen, narcissen en hyacinten op de schrale zandgronden in de Kop van Noord-Holland. De teelt ging naar tevredenheid, alleen frustreerde het hem dat hij eens in de zoveel tijd werd geconfronteerd met aantastingen van stengelalen. Omdat dit een quarantaineorganisme betreft, betekende het dat de bollenkweker regelmatig opnieuw moest beginnen met de opbouw van cultivars die hij aan het vermeerderen was.

'De aantasting dook regelmatig op. Eerst zochten we de oplossing vooral in de chemie. Pas toen ik twaalf jaar geleden een bodemcursus ging volgen, kwam ik tot andere inzichten. Uit analyses bleek dat wij een matig bodemleven hadden en dat we daar vooral zelf de oorzaak van waren door het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen, kunstmest, grondontsmetting en door standaard ons land te ploegen', zegt de ondernemer.

Het moest rigoureus anders, besloot Huiberts. Samen met zijn vrouw begon hij met omschakelen naar biologisch en vroegen ze een Skal-certificaat aan. Hun credo was vanaf die tijd: problemen moeten we oplossen vanuit de bodem. De ploeg ging de deur uit. Het bouwplan werd aangepast van 70 hectare met alleen bloembollen naar de helft bloembollen en de helft rustgewassen, zoals veldbonen, velderwten en mengteelten met granen.

Doorbreken monocultuur

'Omschakelen betekent een verandering van je bedrijf, maar ook een verandering in je hoofd. In de teelt stapten we over van drie of vier soorten bloembollen op nu wel zo'n twintig soorten en meer dan 150 cultivars. Met de rustgewassen erbij doorbreken we de monoculturen', zegt de ondernemer. 'Verder streven we naar het creëren van kringlopen. Een deel van de vlinderbloemigen die we telen, gaat als veevoer naar een biologische melkveehouder hier in de regio. Van de mest van zijn koeien kunnen wij vervolgens weer gebruikmaken.'

Huiberts gelooft in variatie als het gaat om het voeden van planten. Niet alleen gebruikt hij daarvoor dierlijke mest, ook composteert hij organische reststromen tot bokashi. Daarnaast maakt de biologische bollenkweker zelf bonensap, door het malen en fermenteren van veldbonen, voor het toedienen als bladvoeding. Dat doet hij ook met zeewierextracten en zelfgemaakte brandnetelgier. 'Voeding op maat is van belang voor de weerbaarheid. Wij focussen daarbij sterk op de nitraatgehaltes. Die houden we laag om onze gewassen minder aantrekkelijk te maken voor luizen.'

Vallen en opstaan

Het proces om bloembollen biologisch te leren telen is een proces van vallen en opstaan, weet Huiberts. Knelpunten zijn volgens hem onder meer de bestrijding van tulpengalmijt. Dat doet hij nu via ULO-bewaring met een speciale koelcel waarin het zuurstofgehalte tot 1 procent kan worden teruggebracht.

Verder probeert de kweker problemen in de gewassen vooral te tackelen door de bodemweerbaarheid te verbeteren. 'In bodemmonsters zien we dat het aandeel goede schimmels en bacteriën in de bodem steeds groter wordt. Ook lukte het ons om in tien jaar tijd het organischestofgehalte van deze schrale zandgrond te verhogen van 1,3 tot 2,5 procent.'

Over de verandering in zijn hoofd zegt Huiberts dat hij als gangbare bollenkweker meer visueel bezig was met zijn gewassen. Hij zag het als een sport om bij de beste kwekers te horen. 'Dat is nu anders. We accepteren meer oneffenheden. Vooral in het begin ging er weleens iets fout. Maar door consequent te blijven, krijgen we het teeltsysteem dat het beste bij ons past steeds beter onder controle.'

Als voorbeeld noemt de kweker de onkruidbestrijding. Die probeert hij zoveel mogelijk mechanisch te doen of onkruid te onderdrukken door de bodem te bedekken. Samen met een vriend ontwikkelde hij daarvoor een mulchmachine. Daarmee kan hij bijvoorbeeld kort voor opkomst van de bloembollen een vooraf ingezaaid groenbemestergewas fijn hakselen en verdelen over het plantbed. Dat houdt het onkruid weg in de eerste fase van de teelt.

De afzet van biologische bloembollen is een behoorlijke zoektocht geweest, erkent Huiberts. De uitdaging was volgens hem vooral dat het een nieuwe markt was met maar weinig aanbieders. 'Doordat wij er ineens bij kwamen met onze producten, werd al snel een verzadigingspunt bereikt. In het begin hebben we een enkele keer biobollen als gangbaar moeten verkopen.'

Voor de ondernemer zijn overheidsinstellingen, vooral gemeenten, belangrijke afnemers. Vanwege duurzaamheidsdoelen willen die nu maximaal overstappen op biologisch plantmateriaal. Nadeel van de handel met gemeenten vindt de kweker dat het vaak lang duurt, voordat ze beslissingen nemen. Naast de reguliere afzet is Huiberts Biologische Bloembollen in coronatijd begonnen met een webshop. De onlineverkoop is nu goed voor 10 procent van de omzet.

Volop perspectief

Over het perspectief van de afzet van biologische bloembollen is Huiberts ronduit positief. Hij schat het huidige areaal in Nederland op 65 hectare. 'Er is zeker ruimte voor uitbreiding. Voor gangbare bollenkwekers is de biologische teelt een serieus alternatief. De extra inspanningen in de teelt worden betaald in de markt. Bovendien komen er steeds meer beperkingen voor de gangbare teelt. Ik denk dat het mogelijk is om in Nederland binnen afzienbare tijd 1 procent van de bloembollen biologisch te telen en te vermarkten. Dan praat je over een areaal van 270 hectare.'

Huiberts en zijn vrouw gaan ervan uit dat ze nog twee keer planten en oogsten, voordat ze hun bedrijf kunnen overdoen aan opvolgers. 'Maar vijf keer planten is ook geen probleem. Er is geen haast bij. Zoals gezegd: wij willen nieuwe ondernemers graag begeleiden en op weg helpen in hun bedrijfsvoering.'

Huiberts is niet bang dat hij zich gaat vervelen, als hij geen kweker meer is. Hij zou aan de slag kunnen als bedrijfscoach. Daar heeft hij al ervaring mee. Verder is hij benaderd door de biologische ketenorganisatie Bionext om bedrijven in omschakeling te begeleiden.