Wortelknobbelaaltje verspreidt zich via eb- en vloedwater

Het water kan besmet raken als het in contact komt met planten die zijn aangetast door deze aaltjes. Eb- en vloedwatergeefsystemen vormen daarmee een risico voor de verspreiding van Meloidogyne (M.) enterolobii. Bij zo'n systeem stijgt en daalt het water gelijkmatig. Het komt eerst in contact met planten en potgrond en vervolgens wordt het weer afgewaterd.

Het watergeefsysteem wordt zowel toegepast bij betonvloeren, op kweektafels als op folievloeren. Op deze manier krijgen alle planten dezelfde hoeveelheid water. Voordelen zijn onder meer een gelijkblijvende temperatuur in het water, arbeidsbesparing en een gelijkmatige watergift.

Verspreiding leek waarschijnlijk

Meloidogyne aaltjes kunnen zich verspreiden via irrigatiewater, dat hebben verschillende onderzoeken al uitgewezen. Ook was voor verschillende wortelparasieten (zoals M. incognita) al aangetoond dat deze zich kunnen verspreiden via eb- en vloedsystemen. Daarom leek verspreiding in dit soort systemen voor M. enterolobii ook mogelijk. Het was vooral onzeker in welke mate dit zou gebeuren.

Wageningen University & Research (WUR) heeft op verzoek van de NVWA onderzoek gedaan naar de verspreiding van deze aaltjes van besmette planten naar eb- en vloedwater. WUR deed een kasproef met twee plantensoorten: tomaat (Solanum lycopersicum cv.'Dometica') en bonsais van de Japanse iep (zelkova's, Zelkova serrata). Voor het onderzoek gebruikte de universiteit kunstmatig besmette tomatenplanten en zelkova's uit een onderschepte importpartij.

Acht weken in eb- en vloedbakken

De planten werden in eb- en vloedbakken geplaatst (één plant per bak) waarin, gedurende acht weken, eenmaal per week een eb- en vloedbehandeling, ofwel watergift, werd toegepast. Daarna werd het eb- en vloedwater opgevangen en geconcentreerd. WUR telde het aantal M. enterolobii-aaltjes in deze geconcentreerde oplossing.

In het eb- en vloedwater van meer dan de helft van de tomatenplanten en van alle zelkova's met symptomen zijn M. enterolobii-aaltjes aangetroffen. Dit laat zien dat deze aaltjes bij een eb- en vloedwatergeefsysteem uit de pot kunnen draineren en zo het eb- en vloedwater kunnen besmetten, concludeert WUR.

M. enterolobii is een tropisch wortelknobbelaaltje dat van oorsprong niet in Nederland voorkomt. Maar de aaltjessoort is de afgelopen jaren regelmatig in importpartijen van potplanten aangetroffen. Hiermee bestaat het risico dat besmette planten worden aangevoerd en op Nederlandse bodem terechtkomen. Deze aaltjessoort kan grote schade veroorzaken aan diverse soorten gewassen, zoals tomaten, paprika's, komkommers en aardappelen, waarschuwt de NVWA.

EU-lidstaten zijn sinds 11 april 2022 verplicht maatregelen te nemen om de introductie van deze aaltjes te voorkomen. Net als andere Europese landen moet Nederland het organisme uitroeien als het wordt aangetroffen, om verdere verspreiding te voorkomen. Daarnaast noemt de NVWA het van belang dat ondernemers zelf ook de nodige maatregelen nemen om besmetting en verspreiding te voorkomen.

Garanties van de leverancier

De NVWA adviseert tuinders goede garanties van hun leverancier te vragen over de aanwezigheid van wortelknobbelaaltjes. Telers doen er goed aan de importplanten minimaal tien weken fysiek gescheiden te houden van andere partijen. Daarnaast adviseert de toezichthouder de wortels van de planten regelmatig te controleren op knobbelsymptomen, watergeefsystemen gescheiden te houden en deze goed te ontsmetten met verhitting, uv of ultrafiltratie.

Het helpt volgens de NVWA ook om een gedetailleerde administratie bij te houden. Het is nuttig om planten te labelen, waardoor partijen goed van elkaar zijn te onderscheiden, zo luidt het advies.