Latent ziek pootgoed zorgt voor extra infectiedruk phytophthora

'Het jaar 2024 is een risicojaar vanwege opslag van niet-geoogste aardappelen en risicopartijen voor wat betreft het uitgangsmateriaal', stelt teeltadviseur Jacob Eising van Eising Advies. 'Alles wat wijst op een hoge ziektedruk van phytophthora lijkt dit jaar al vroeg bij elkaar te komen en eigenlijk staan alle seinen op rood.'

Eising hanteert de stelling dat er zonder bronnen geen ziektehaarden zijn. Volgens hem moeten aardappeltelers alles op alles zetten om primaire bronnen vroeg te verwijderen of aan te pakken. 'Naast het afdekken van afvalhopen en de bestrijding van aardappelopslag, betekent het ook dat we sporulatie vanuit aangetast pootgoed laag moeten houden.'

Het risico op verspreiding van phytophthora vanuit latent besmet pootgoed is dit jaar groter dan normaal, waarschuwt Eising. Hij wijst erop dat 2023 een lastig groeiseizoen was en dat de druk van phytophthora zich ook in pootgoed heeft opgebouwd. 'Latent zieke knollen zijn nu lastig te achterhalen. Maar als die gepoot worden en de eerste stengels komen op, betekent het wel dat zo'n aardappelplant gelijk fors aangetast kan zijn.'

Eising adviseert consumptietelers die twijfelen over de kwaliteit van hun pootgoed om vooral bij de beginontwikkeling van hun aardappelgewas veel tijd te besteden aan monitoring. 'Eigenlijk moeten ze wekelijks door het gewas lopen en aangetaste planten met knol en al verwijderen. Daarmee voorkomen ze dat haarden ontstaan. Dat monitoren moet echt minutieus gebeuren en wat mij betreft kan dat niet vanaf een spuitmachine.'

Onderzoeker Geert Kessel van Wageningen University & Research ziet ook het potentiële gevaar van het poten van latent aangetaste knollen. 'Vooral als het nat is rond de opkomst is het oppassen geblazen. Bij droog en schraal weer zouden de gevolgen van het planten van ziek pootgoed kunnen meevallen.'

Preventief spuiten

Als de omstandigheden gunstig zijn voor de verspreiding van phytophthora, is het volgens Kessel verstandig op tijd curatieve middelen toe te voegen aan preventieve spuitschema's. 'Daarmee is de infectiedruk mogelijk laag te houden. Ook hierbij geldt het principe van het nieuwe bestrijdingsadvies dat het afwisselen en combineren van middelen van groot belang is.'

Zowel Kessel als Eising vinden het voor aardappeltelers die nog moeten poten de moeite waard om te overwegen verdachte knollen uit de partijen pootgoed te verwijderen. Ze kunnen de poters nog over een bandje laten lopen, suggereert Eising. 'Maar te veel rommelen met pootgoed is kort voor het poten ook niet altijd even gunstig.'

Technisch coördinator Jeroen Winkelhorst van keuringsdienst NAK zegt dat hij vanuit de partijkeuringen niet kan aangeven of er meer problemen zijn met phytophthora in pootgoed in vergelijking met andere jaren. 'Er komen niet veel klachten bij ons binnen die direct gelinkt zijn aan phytophthora.'

Als het gaat om meldingen van meer rotte knollen in partijen, wordt dat volgens Winkelhorst dit jaar vooral veroorzaakt door droogrot. 'Het kan wel zo zijn dat de echte probleempartijen met zieke knollen niet zijn aangemeld voor een partijkeuring en dus een andere bestemming krijgen.'

Pootgoed in quarantaine

NAK hanteert bij de laatste keuring voor aflevering een standaardnorm van één zieke knol op 250 kilo pootgoed. Eenzelfde norm geldt ook voor natrot en droogrot. Winkelhorst: 'Het pootgoed wordt dan visueel beoordeeld. Bij twijfel over de betrouwbaarheid plaatsen we partijen in quarantaine, om in een later stadium opnieuw te keuren.'

In 2023 gaf phytophthora geen grote problemen in de veldkeuringen, meldt Winkelhorst. Wel vonden keurmeesters her en der eerste aantastingen op aardappelblad. Hij voegt eraan toe dat er in het groeiseizoen geen harde norm is voor phytophthora in pootgoed. Dan geldt alleen de voorwaarde dat een gewas goed moet zijn te beoordelen. Is dat niet zo, dan kan een keurmeester een perceel in klasse verlagen vanwege onder meer phytophthora-aantastingen.

Of er na de bevindingen van dit jaar in de toekomst strengere keuringseisen gelden voor phytophthora in pootgoed, kan Winkelhorst niet zeggen. Volgens hem is daar vooralsnog geen sprake van.