EU zet verduurzaming GLB door

De aanstaande verkiezingen leiden tot meer versplintering in het parlement, verwacht Saïd Fazili, raadsadviseur Europese Unie bij het ministerie van Algemene Zaken.

Die versplintering betekent volgens de raadsadviseur dat voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie – als ze een tweede termijn krijgt – meer concessies moet doen om ook steun van rechtse partijen te krijgen. Deze partijen staan in de peilingen op zetelwinst. Met de recente versoepelingen in het GLB gaf ze daar al de eerste aanzet toe.

Fazili wijst er ook op dat iedere periode van vijf jaar in Europa wordt gekenmerkt door een groot project. In het verleden waren dat onder meer de munteenheid, het GLB en in 2019 de Green Deal. Hij verwacht dat defensie het grote project wordt voor de komende periode.

Zo'n strategische agenda van de commissie is vooral richtinggevend, zegt Fazili. Want actuele ontwikkelingen zorgen voor nieuwe prioriteiten. 'De afgelopen jaren vond zo'n verschuiving plaats door de Brexit, de uitbraak van corona en de oorlog tussen Rusland en Oekraïne.'

Lage prioriteit landbouw

In een recente enquête in opdracht van het Europees Parlement geven Nederlandse kiezers aan dat ze veiligheid en defensie (50 procent), het immigratievraagstuk (48 procent) en klimaatverandering (45 procent) belangrijke onderwerpen vinden. Landbouw is voor slechts 21 procent een prioriteit, 23 procent noemt voedselzekerheid.

Docent landbouwpolitiek Roel Jongeneel van Wageningen University & Research (WUR) denkt dat de verduurzaming binnen het GLB ook na de verkiezingen doorzet. 'De doelstellingen van het GLB worden verbreed. Vergoedingen zullen nog vaker worden gekoppeld aan milieudoelen, in plaats van productie', verwacht hij.

Het Europese landbouwbeleid is succesvol geweest, vertelt Jongeneel voorafgaande aan een drukbezocht verkiezingsdebat op de landbouwuniversiteit. 'Het heeft gezorgd voor een hoge productie en gestage daling van de voedselprijzen. Die verbeteringen zijn doorgegeven aan de consument. Maar dat model loopt vast, het vraagt steeds meer input en zorgt voor een te hoge milieubelasting', legt de WUR-docent uit.

Het Haagse Instituut Clingendael organiseerde onlangs een seminar over de koers van Europa. Louise van Schaik, hoofd van de afdeling EU & Global Affairs bij die denktank, ziet op het vlak van landbouw en voedsel verschillende ontwikkelingen: 'Europa is vrijwel zelfvoorzienend op voedselgebied, met twee uitzonderingen: veevoer en kunstmest. Ik verwacht dat daar meer aandacht voor komt, om de levering zeker te stellen.'

Ook volgens Van Schaik blijft het milieu in Brussel, ondanks de GLB-versoepelingen, een belangrijk onderwerp. 'Ik verwacht dat dit na 2025 weer op de agenda komt, als de rust is teruggekeerd. De link met gezondheid, voedsel en leefomgeving speelt daarbij een grote rol. Dat is niet ineens helemaal weg.'