Vakbond voor Dieren maakt dertien video's over koeientaal

Aan de basis van de video's staat het wetenschappelijke onderzoek van Leonie Cornips. Als taalkundige beschreef zij de geluiden en gedragingen die een koe maakt en kende er betekenis aan toe. Cornips analyseerde de geluiden van een koe in samenhang met het lichaamsgedrag (hoe de koe zich positioneert in de stal of wei en ten opzichte van andere koeien), het kijkgedrag en zintuiglijke waarnemingen zoals ruiken.

De instructievideo's zijn gemaakt door Eline Hendriks, in opdracht van de Vakbond voor Dieren. Er is gefilmd op gangbare en biologische melkveebedrijven en in een rusthuis voor koeien. 'Voor mij was het meest indrukwekkend dat je het ritme van de koe terugziet in de taal die ze uit', zegt De Rooij.

Wat bedoelt u met het ritme van de koe?

'Een koe is een rustig dier. Haar tempo ligt laag. Dat zie je terug in de beelden. In de reactie van een koe zit een vertraging. Je hebt niet altijd door dat er actie en reactie is. De manier waarop een koe haar kalf roept, kent bijvoorbeeld veel variatie. Dit is afhankelijk van of het kalf ver weg is of dichtbij en of ze het kalf ziet of niet.'

'Een koe neemt de tijd. Willen we de communicatie tussen koeien en kalveren lezen, dan moet je de tijd nemen. 'Effe snel' werkt niet bij koeien. Dat kwam tijdens dit project goed naar voren.'

Wat is er gemaakt?

'In totaal hebben we veertig vocalisaties of communicatiegedragingen vastgelegd. Dat aantal hebben we teruggebracht tot dertien uitingen van 1 à 2 minuten. We hebben best geworsteld met hoelang een video mag zijn om de aandacht van een jonge kijker vast te houden.'

'We hebben dat afgestemd met Aeres Barneveld en InHolland en met hen ook gesproken over hoe de video's kunnen bijdragen aan het onderwijs. In de opnames draait het om een koe of kalf en hun onderlinge communicatie of communicatie met personen. Een leuke vind ik de video waarin je koeien ziet samenwerken om de koeborstel in een zo gunstig mogelijke positie te krijgen.'

Hoe kwam u aan de adressen?

'Die hadden we via Cowsignals Training Company, via CaringFarmers en bedrijven waar Leonie Cornips al onderzoek heeft gedaan. Op alle bedrijven zijn we met open armen ontvangen. Veehouders weten op basis van hun ervaring al veel van hun koeien. Maar toch zijn er ook dingen waar zij geen weet van hebben, bijvoorbeeld hoe een koe contact zoekt met de mensen op het voerpad.'

Wat hebben de opnames u geleerd?

'Dat je echt geduld nodig hebt om goed te leren kijken. Kijken naar en je verdiepen in koeien nodigt uit tot meer compassie en empathie voor het dier. Een van de video's laat zien hoe een koe een kudde andere dieren groet. Dat is bijzonder.

'Bij de opnames zit ook het geluid van een koe die gescheiden is van de koppel, omdat haar wat mankeert. Ze blijft maar loeien. Gescheiden zijn van de koppel zorgt bij de koe voor stress en roept de vraag op of haar herstel niet beter en sneller zou verlopen wanneer ze in de koppel kan blijven.'

Dan kom je ook bij de vraag wat haalbaar en betaalbaar is.

'Dat klopt. Vanuit de Vakbond voor Dieren vinden wij dat er een eerlijke afweging moet kunnen worden gemaakt. Door eerst vast te stellen hoe ernstig iets de koe stoort in haar natuurlijk gedrag, om daarna te bepalen hoe ernstig wij dat met elkaar vinden en wat we ervoor over hebben om dat te veranderen.'

Voor wie zijn de opnames?

'Aeres Barneveld en InHolland gaan de video's gebruiken in hun lesprogramma. De video's zijn vanaf maandag 22 april ook te vinden op de site van de Vakbond voor Dieren. Ze zijn ook geschikt om in studiegroepsverband te bekijken en wanneer daar belangstelling voor is, kom ik ze samen met onderzoeker Leonie Cornips graag toelichten en bespreken. Dat is ook een onderdeel van het project Koeientaal in Beeld.'

Alle video's van het project Koeientaal in Beeld staan op de website van de Vakbond voor Dieren.