'Bietentelers krijgen meer opties om het rendement te maximaliseren'

Cosun heeft de bietenprijs voor 2023 vastgesteld op 78 euro per ton. Een stijging van 13 procent ten opzichte van de 68,75 euro per ton van 2022. Door steeds extremer weer, aanhoudende politieke en economische onzekerheid en een sterke stijging van de kostprijs, is een verdere verbetering van de bietenprijs essentieel.

Onze telers krijgen meer opties om het teeltrendement te maximaliseren

Arwin Bos, voorzitter raad van beheer bij Royal Cosun

Om de bietenteelt aantrekkelijk te houden, krijgen telers meer opties om het teeltrendement te maximaliseren, geeft Bos aan. 'We kijken ieder jaar of het nodig is de leveringsvoorwaarden te herzien. Vanaf de komende campagne wordt bietentoerisme vrijgegeven. Daarnaast introduceren we herverdeling, waardoor je minder snel in de surplusprijs komt.'

Bos is positief over het perspectief van de bietenteelt, ondanks dat het gewas onder druk staat. De teelt wordt geteisterd door een gebrek aan gewasbeschermingsmiddelen, het effect van klimaatveranderingen en milieu-eisen.

‘Het was in 2023 ongelofelijk nat. Op sommige plekken is in totaal meer dan 1.300 millimeter regen gevallen. Uiteindelijk is 300 hectare suikerbieten blijven zitten. Dat heeft voor een individuele teler behoorlijk impact’, zegt de Cosun-bestuursvoorzitter.

De risico’s in de teelt worden steeds groter. Wat ziet u als grootste knelpunten?

‘Door klimaatverandering wordt het weer steeds extremer. Het is moeilijk daar goed op te anticiperen. Wel adviseren we telers altijd om voor 1 december te rooien. Maar het afgelopen najaar laat zien dat dat makkelijker is gezegd dan gedaan.

‘Om te stimuleren dat telers op tijd rooien, hebben we de laatleverpremies flink verhoogd. Bieten in de hoop bewaren tot half januari wordt nu beter gecompenseerd.

‘Daarnaast is het wegvallen van neonicotinoïden in 2019 een knelpunt in de teelt gebleken. Het krimpende middelenpakket zorgt sowieso voor de nodige uitdagingen. Bij bijvoorbeeld onkruid kunnen we middelen reduceren, maar bij bladschimmels en plaaginsecten blijf je tools nodig hebben om te kunnen ingrijpen als dat nodig is.

‘Ten derde wordt op sommige plaatsen de emissienorm van gewasbeschermingsmiddelen naar het oppervlaktewater overschreden. Net als dat meer nitraat in het grondwater wordt gevonden dan de norm van 50 milligram per liter, vooral op zandgronden.

‘Dat komt zeker niet alleen door de bietenteelt. Maar als we daar geen maatregelen tegen nemen, wordt de sector nog meer generiek beleid opgelegd.’

Hoe probeert Cosun leden hierin te helpen?

‘We willen telers ondersteunen door stikstofmetingen uit te voeren en gratis watermonsters te nemen. Hierdoor krijgen de agrarisch ondernemers beter inzicht. Samen met hen kunnen we dan zoeken naar maatwerkoplossingen om de uitspoeling of emissie te verkleinen. We willen bijdragen aan bewustwording bij onze leden als het gaat om waterkwaliteit.

‘Als we in 2027 niet voldoen aan de maatregelen rondom het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn (APN), volgen voor het achtste APN nog strengere maatregelen. Over de invulling hiervan zitten we als sector bij het ministerie van LNV aan tafel. In de gesprekken dringen we aan op doelsturing, in plaats van een generieke aanpak.

‘Verder openen we via Groeikracht Cosun inspiratieboerderijen. Daar demonstreren we de nieuwste technieken en gaan we in gesprek over toekomstige oplossingen.’

Na een jarenlange stijging, stagneert de suikeropbrengst de laatste seizoenen. Hoe zorgt Cosun ervoor dat er voldoende aanvoer blijft?

‘Vanaf de komende campagne wordt bietentoerisme vrijgegeven. Als je bieten tekortkomt, mag je vrij bieten kopen bij een collega om je toewijzing te vullen. Daarnaast introduceren we herverdeling. Als telers hun toewijzing niet vol kunnen leveren, worden die tonnages herverdeeld over de leden die te veel hebben geleverd. Dan kom je minder snel in de surplusprijs.

‘Verder brengen we komend seizoen in een pilot 1.000 hectare bieten in Duitsland onder contract om ervaring op te doen. Niet zozeer omdat we areaal nodig hebben, want in Nederland is nu meer vraag naar ledenleveringsbewijzen (LLB’s) dan aanbod. Dat betekent ook dat de animo voor de bietenteelt onder akkerbouwers niet minder wordt.

‘Afgaand op de hoeveelheid besteld zaaizaad komt er komend jaar een paar duizend hectare suikerbieten bij. We geven geen extra LLB's uit. Cosun mikt op een stabiele suikerproductie om de markt niet te overvoeren. De Europese suikerprijzen zijn momenteel goed, met bedragen rond de 850 euro per ton.’

De bietenprijs is gebaseerd op een suikergehalte van 17 procent, terwijl het gehalte in 2023 niet verder kwam dan 15,6 procent. Ook in de jaren ervoor kwam het gehalte niet in de buurt van 17 procent. Is dat percentage wel realistisch?

‘Dat gaan we komend jaar bespreken binnen de raad van beheer. Het kan zijn dat 16 procent toch beter past. Onze leden hebben geen nadeel van 17 procent. Ongeacht het normpercentage keren we dezelfde hoeveelheid ledentoeslag uit en hebben telers dezelfde financiële hectareopbrengst.

‘Gevoelsmatig wordt het anders beleefd. Boeren zien nu een bietenprijs van 78 euro per ton staan. Door de gehalteverrekening gaat er bijna 10 euro af.’

U nam in juni 2023 de voorzittershamer over van Dirk de Lugt. Wat is uw eerste ervaring?

‘Positief. Ik doe het werk met veel plezier en energie. Cosun is een mooie coöperatie met een interessante visie. Mijn overgrootvader teelde al suikerbieten voor Cosun, ik zie het daarom als een verlengstuk van ons familiebedrijf. Het is prachtig om daar vanuit het voorzitterschap een bijdrage aan te mogen leveren.’

Wat zijn uw belangrijkste doelen in uw bestuursperiode?

‘Cosun is een boerenclub. Dat moet zo blijven. Leden moeten het gevoel houden dat dit hun club is en dat wij er voor hen zijn. Als boeren over vijf jaar zeggen dat de afstand tussen de coöperatie en hun bedrijf groter is geworden, doen we het niet goed.

‘Daarnaast is onze strategie erop gericht dat de teelt van suikerbieten rendabel blijft voor akkerbouwers en dat we niet terugzakken naar bietenprijzen onder de 50 euro per ton. De bietenteelt moet een stabiele factor zijn in het bouwplan, zowel qua vruchtwisseling als financieel rendement.

‘Derde belangrijke doel is verbetering van de waterkwaliteit. We willen onze leden helpen de doelen volgens het zevende APN halen. Het alternatief is dat we in 2027 als sector tegen de muur knallen. Dan is Leiden in last.’

Tot 2013 had u een advocatenbaan op de Amsterdamse Zuidas. Welke lessen uit die tijd neemt u mee naar uw huidige functie?

‘Het werk in de advocatuur heeft mij veel gebracht. Je leert werken in een professionele organisatie en omgeving. Als advocaat leer je complexe vraagstukken te analyseren en strategisch te denken. Daar profiteer ik nu van.

‘Overigens hoop ik dat ik primair als agrarisch ondernemer word gezien. Ik ben opgegroeid op een akkerbouwbedrijf als vierde generatie. Voor mij voelt de advocatuur meer als een tijdelijk uitstapje, om vervolgens weer terug te keren in de landbouw. Dat heb ik bewust gedaan vanuit de passie die ik voel voor ons familiebedrijf.’

Van u als Cosun-voorzitter wordt verwacht dat u strategisch meedenkt over het beleid van de coöperatie en zorgt dat daarvoor voldoende draagvlak is bij de leden. Hoe pakt u dat aan?

‘Binnen onze coöperatie is de bottom-upbenadering essentieel. Het kan niet zo zijn dat de directie en het bestuur een strategie bedenken en deze van het ene op het andere moment droppen bij de leden.

‘Vanuit de ledenraad willen we een beeld krijgen van wat onze leden belangrijk vinden. Ook onze jongerenraad en Young Board, die als klankbord en adviesgroep dienen voor de raad van beheer en directie, zijn belangrijk. Daarnaast komt de strategie aan de orde bij de jaarlijkse kringvergaderingen met de leden.

‘Deze input bespreken we in de raden van toezicht en beheer, samen met de concerndirectie. Zo werken we toe naar een gezamenlijk kader als basis voor een strategie. We proberen ervoor te zorgen dat iedereen die betrokken is bij Cosun een bijdrage kan leveren aan de strategie.’