Neuroloog Bas Bloem over glyfosaat: 'Geen reden voor paniekvoetbal'

Volgens Bloem is er geen sluitend bewijs dat glyfosaat een van de oorzaken is van de ziekte van Parkinson. Zorg is er wel over het omstreden middel, ook in relatie tot de effecten op andere ziekten, zegt de hoogleraar neurologische bewegingsstoornissen die is verbonden aan het aan het Radboudumc in Nijmegen. 'Maar van paniekvoetbal hoeft geen sprake te zijn en een direct verbod is niet nodig. Pas als na een betere beoordeling blijkt dat de risico's van het gebruik van glyfosaat toch te groot zijn, dan kan alsnog de toelating worden ingetrokken.'

Bloem sprak deze week via een onlineverbinding op het symposium van het project 'Sprint' bij RUG Campus Fryslân in Leeuwarden. Binnen dit project wordt in tien Europese landen gekeken naar de verspreiding van gewasbeschermingsmiddelen in mens, dier en milieu. Op het symposium werden de Nederlandse resultaten gepresenteerd. Daaruit blijkt in het algemeen dat in Nederland net als in de andere landen veel restanten van verschillende gewasbeschermingsmiddelen in het milieu en ook in het menselijk lichaam worden gevonden.

Nieuwe patiënten

Bloem was gevraagd om vanuit zijn expertise dieper in te gaan op de relatie tussen de ziekte van Parkinson en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. De hoogleraar wijst erop dat parkinson wereldwijd de snelst groeiende hersenziekte. Dat geldt ook voor Nederland. De laatste twintig jaar is het aantal patiënten met deze ziekte met 30 procent toegenomen. Volgens de neuroloog komt dat in Nederland niet zozeer doordat er veel nieuwe patiënten bij komen, maar vooral omdat bestaande patiënten langer in leven blijven door betere behandelingen en betere medische zorg.

'Nederland doet het wat dat betreft beter dan bijvoorbeeld China of de Verenigde Staten. In die landen is het aantal nieuwe gevallen van parkinson veel groter. Waarschijnlijk heeft dat te maken met meer blootstelling aan de stoffen die de ziekte kunnen veroorzaken', verklaart Bloem.

Een bewijs voor de impact van langere blootstelling is volgens de neuroloog het feit dat parkinson bij mensen op hogere leeftijd meer voorkomt en ook meer bij mannen dan bij vrouwen. 'De kans dat mannen meer in contact komen met risicovolle stoffen, is waarschijnlijk groter', zegt de neuroloog.

Paraquat is een voorbeeld van een gewasbeschermingsmiddel waarvan volgens Bloem al eerder is aangetoond dat er een verband is met parkinson. Hij zegt dat het goed is dat dergelijke verdachte middelen in Nederland inmiddels zijn verboden. 'In het toelatingsbeleid worden weliswaar goede stappen gezet, maar toch zou er nog meer focus moeten zijn op neurotoxische eigenschappen bij de beoordeling van middelen.' De neuroloog stelt dat uitgaande van het voorzorgsbeginsel de bewijslast van middelen die in verband worden gebracht met hersenaandoeningen, meer bij de industrie zou moeten liggen.

Landkaartonderzoek

Overigens verklaart Bloem dat parkinson niet alleen het gevolg is van blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen. Als andere waarschijnlijke oorzaken noemt hij luchtverontreiniging, het gebruik van overige chemische middelen en ook het koppen bij voetballen. Tijdens zijn presentatie spreekt de neuroloog over landkaartonderzoeken in onder meer het Canadese Quebec en Frankrijk waarbij verbanden zijn gevonden tussen het aantal gevallen van parkinson en de concentraties aan giftige stoffen in grondwater.

Voor Frankrijk was dat onderzoek onder meer aanleiding voor de overheid om parkinson te classificeren als beroepsziekte voor wijnboeren. In Nederland blijkt in een vergelijkbare eerste studie dat er een voorzichtige aanwijzing is voor een relatie met de nabijheid van tulpenpercelen en de toename van het aantal patiënten, meldt de neuroloog. Maar om hier werkelijke conclusies aan te verbinden, wil hij samen met andere partijen het landkaartonderzoek in Nederland nog een keer en dan uitvoeriger overdoen.

Eyeopener

Over het project 'Sprint' zegt Bloem tot slot dat de grote hoeveelheid middelen waarvan restanten worden teruggevonden in huisstof op landbouwbedrijven, wel een eyeopener is. Hij stelt dat van veel van die werkzame stoffen afzonderlijk weliswaar is aangetoond dat er geen aantoonbare risico is voor de volksgezondheid.

'Maar over de combinaties van stoffen is nog onvoldoende bekend. Ook Efsa, als autoriteit voor voedselveiligheid, erkent dat. Daarom is het goed dat wordt ingezet op nieuwe toetsingskaders voor gewasbeschermingsmiddelen met meer aandacht voor cocktails en voor de neurotoxische gevolgen daarvan. Nederland zou hierbij als een soort gidsland het voortouw kunnen nemen', vindt de neuroloog.