Analyse: op landbouwgebied boterde het al niet tussen de formerende partijen

Er zijn grote en kleine botsingen geweest die dat onderschrijven. Soms wijzen die op een klein meningsverschil, dan weer wordt een fundamenteel verschil van visie blootgelegd.

Bijvoorbeeld tijdens de begrotingsbehandeling kwam zo'n verschil aan het licht. Harm Holman (NSC) diende een motie in waarin wordt gepleit voor een kleinere veestapel. Het gaat om een zogeheten 'spreekt uit motie', waarin bij een meerderheid een gemeenschappelijk standpunt van de Tweede Kamer wordt verwoord. Volgens Holman vragen de problemen in de landbouw, en dan vooral het snel oplopende mestoverschot, om een stikstofstofreductieplan. Een kleine krimp van de veestapel kan veel problemen oplossen, zegt hij.

BBB-voorvrouw Caroline Van der Plas kan zich helemaal niet vinden in de inmiddels aangenomen motie. Haar partij wil de hele Stikstofwet van tafel hebben en zit niet te wachten op de door NSC voorgestelde versnelling. 'Ik begrijp niet waarom meneer Holman deze motie nu indient, terwijl de boeren massaal protesteren. Dit levert zoveel meer onrust en onzekerheid op. Bovendien reduceren we al stikstof.'

Een ander voorbeeld was de reactie van Van der Plas op de uitlatingen van FDF-leider Mark van den Oever. Hij richtte zijn pijlen in een videoboodschap op Holman en landbouwminister Piet Adema. Hij stelde onder meer dat zij 'midden in de belangstelling komen te staan'. Dat werd door veel politici gezien als een verkapt dreigement.

'Ja, dan gaan we het dáár weer over hebben', verzuchtte Van der Plas toen haar in een tv-programma om een reactie werd gevraagd. De BBB-voorvrouw gaf aan alleen te willen praten over het oplossen van problemen voor de boeren. NSC-voorman Pieter Omtzigt vindt die reactie te mager. 'Daar neem je gewoon afstand van', schreef hij naar haar op X.

BBB en PVV botsten tijdens het begrotingsdebat over dierenwelzijn. PVV'er Dion Graus is geen voorstander van actief beheer op het aantal wolven in Nederland. BBB is juist een voorstander.

Tot slot zwegen PVV, NSC en BBB tijdens het debat over het al dan niet steunen van een plan van VVD-minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof). Zij wil dit jaar de landbouwbegroting uitbreiden met ongeveer 3 miljard euro. Van dit geld is 1,45 miljard euro bedoeld voor de vrijwillige uitkoopregeling voor boeren en 1,3 miljard euro voor het Provinciaal Programma Landelijk Gebied.

NSC kritisch op stikstofaanpak

NSC toonde zich uiterst kritisch op de stikstofaanpak gebaseerd op de kritische depositiewaarde. PVV en BBB wilden geen ja of nee zeggen tegen dit voorstel. Pas volgende week, donderdag 15 januari, wordt hierover gestemd.

Voor die tijd zal informateur Ronald Plasterk zijn verslag over de onderhandelingen naar de Tweede Kamer sturen. Waren PVV, NSC, VVD en BBB verder gegaan met het formeren van een nieuw kabinet, dan had een van deze partijen water bij de wijn moeten doen met betrekking tot hun plannen op het landbouw- en stikstofdossier.

De formatiebreuk van dinsdagavond zou volgens verschillende media het gevolg zijn van meningsverschillen over de overheidsfinanciën. Gezien de uiteenlopende meningen over de landbouwsector is het maar de vraag of over dit dossier een akkoord was bereikt.