Alles zat tegen in explosief phytophthorajaar

Diverse aardappeltelers hebben vorig jaar veel financiële schade opgelopen vanwege phytophthora-aantastingen. Tijdens de Themadag Aardappel van Landbouwbeurs Noord- en Centraal-Nederland (LNCN) in het Flevolandse Dronten vertelde directeur André Hoogendijk van BO Akkerbouw over de insteek van de Taskforce Phytophthora. Onderzoeker Bert Evenhuis van Wageningen UR-Open Teelten verklaarde de hoge ziektedruk en gaf antwoord op de vraag of phytophthora nog beheersbaar is.

‘Doel van de taskforce is om als aardappelsector, van veredeling tot teeltadviseurs en zowel gangbaar als biologisch, samen een oplossing te zoeken om phytophthora weer onder controle te krijgen’, aldus Hoogendijk. De BO Akkerbouw-directeur spreekt over de ergste epidemie van de aardappelziekte in dertig jaar tijd en vraagt zich af of dit het nieuwe normaal is voor de aardappelteelt in Nederland.

Bert Evenhuis, fytopatholoog bij Wageningen University & Research, zegt dat de situatie rondom phytophthora het afgelopen groeiseizoen volledig is ontspoord in Nederland. In zijn presentatie maakt hij veelal de vergelijking met Denemarken. Daar was de ziektedruk net zo hoog en was ook de beginsituatie sterk vergelijkbaar, maar is uiteindelijk een veel efficiëntere bestrijdingsstrategie toegepast.

Koude dauwnachten

Uit het verhaal van Evenhuis blijkt dat voor wat betreft phytophthora het afgelopen groeiseizoen eigenlijk alles tegenzat. Dat begon al in juni toen het weliswaar warm en droog was, maar toch infecties ontstonden door koude dauwnachten. ‘Daardoor is de druk van phytophthora ongemerkt opgebouwd. Dat bleek zeker in combinatie met een tegenvallende werking van de blokbespuitingen met middelen als Revus en Zorvec.’

De later vastgestelde fouten in de spuitschema’s zijn het gevolg van de opkomst van de nieuwe phytophthoravariant EU-43 in Nederland. Deze fysio is voor het eerst in 2021 vastgesteld, in 2022 was het aandeel EU-43 al meer dan 40 procent en dat is afgelopen jaar toegenomen tot ruim 60 procent. Van EU-43 is inmiddels bekend dat deze variant van phytophthora minder gevoelig is voor de zogeheten CAA- en OSBPi-fungiciden.

Evenhuis legt uit dat in Denemarken al eerder is geanticipeerd op de verminderde gevoeligheid van deze nieuwe variant. Daar is teruggegrepen naar middelen op basis van fluazinam, zoals Shirlan. Verder zijn Deense aardappeltelers ook consequenter middelen gaan mengen en meer gaan afwisselen in hun spuitschema’s. ‘Uiteindelijk hebben ze daardoor de aantasting kunnen beperken, ondanks een aanvankelijk vergelijkbare ziektedruk.’

Afwisselen en mengen

Voor het komende teeltseizoen ziet Evenhuis een geïntegreerde bestrijdingsstrategie als basis voor de beheersing van phytophthora. Het betekent dat infectiebronnen als aardappelopslag en ziektehaarden bestreden moeten worden en afvalhopen consequent afgedekt moeten zijn. Voor de spuitschema’s adviseert hij de Deense strategie met afwisselen en mengen van werkzame stoffen en ook rekening te houden met de verminderde werking van fungiciden.

Voor de langere termijn ziet Evenhuis mogelijkheden met resistente rassen, maar net als andere specialisten wijst hij erop dat ook bij resistentie ondersteuning met fungiciden nodig blijft. ‘Veel van deze robuuste rassen hebben in het afgelopen jaar een deuk opgelopen. Als we phytophthora beheersbaar willen houden, dan moeten we verder werken aan gestapelde resistenties en vooral zuinig zijn op de beschikbare resistentiegenen en de beschikbare werkzame stoffen.’