Uien telen met nieuwe teeltsystemen pakt goed uit

'Ook de toenemende droogte- en verziltingsproblematiek vraagt om robuuste oplossingen om de uienteelt in de benen te houden', zei accountmanager Luc Remijn van het Uien Innovatie en Kenniscentrum (UIKC) woensdag 10 januari op de themadag uien.

Volgens Remijn kan een nieuw teeltsysteem de weerbaarheid van het gewas verhogen. Hierbij doelt de accountmanager op het telen van uien op ruggen of verhoogde bedden, in plaats van op een traditioneel vlakveldssysteem. De alternatieve teeltmethoden houden beter vocht vast en er lijken minder problemen te zijn met de bodemschimmel fusarium, blijkt uit tweejarig onderzoek van UIKC.

UIKC voerde in 2023 twee proeven uit met de drie genoemde teeltsystemen. Hierbij is geëxperimenteerd met zowel druppelirrigatie als fertigatie. Deze objecten lagen op proefboerderij Rusthoeve in het Zeeuwse Colijnsplaat, op het eiland Noord-Beveland.

Proef 1 bestond uit een vlakvelds zaaisysteem met acht objecten. In twee objecten groeiden acht rijen op een bed van 1,5 meter, bij de rest waren dit vier rijen. Bij één object is gedruppeld met brakwater met een electrical conductivity (EC)-waarde van 4. Het ras Hyway werd op 20 april 2023 gezaaid. Hierbij werden vier eenheden per hectare aangehouden.

'Een paar dagen na zaai viel veel regen', zegt Remijn. 'Daardoor was de opkomst goed met gemiddeld 82 planten per vierkante meter. De stand was dus dik zat.' Daarna werd het al snel droog. Tussen 9 mei en 26 juli, 78 dagen, viel slechts 45 millimeter regen. Vandaar dat UIKC besloot de geplande watergiften per object op te schroeven.

Uiteindelijk werd in het object op een bed met acht rijen en met een totale gift van 87,5 millimeter de hoogste opbrengst behaald: een nettogewicht van 56,7 ton per hectare. Opvallend, vindt Remijn, want in het object waar 120 millimeter water is gegeven kwam de opbrengst slechts 1 ton per hectare lager uit. Het object waar is gedruppeld met brakwater, resulteerde – op het onbehandelde object na – in de laagste opbrengst: 38,3 ton per hectare met een gift van 87,5 millimeter op het bed van vier rijen.

'We hebben ook één object water gegeven met boomberegening', licht Remijn toe. 'Met een totale gift van 90 millimeter kwam daar de opbrengst uit op 40,3 ton per hectare.' Verder lijken de objecten met acht rijen door grovere uien een iets hogere opbrengst te geven. Nadeel is wel dat bij deze objecten de buitenste rijen iets minder water krijgen toegediend dan in het midden van het bed.

Daarnaast zijn er volgens de UIKC-accountmanager nauwelijks verschillen in de objecten wat betreft fusariumaantasting. Uitgezonderd het object met brakwater. 'Druppelen met een EC van 4 blijken de wortels niet fijn te vinden. Daarom zagen we deze bodemschimmel in dat object wel wat meer.'

De tweede proef bestond ook uit acht objecten, waarvan zes in een traditioneel systeem, één op ruggen van 75 centimeter en één op een verhoogd bed van 1,5 meter breed. Er werden 4 rijen per bed aangehouden en in het ruggensysteem groeiden twee rijen op één rug.

Bij twee objecten volgens het traditionele systeem werden meststoffen meegegeven via het water (120 en 150 kilo stikstof per hectare) en bij één object de bodemuitvloeiers H2Flow en Transformer. De totale gift in de proef was eerst gepland op 60 millimeter per object, maar is later naar boven bijgesteld naar 85 millimeter. De zes objecten zonder fertigatie kregen 150 kilo kunstmestkorrels toegediend.

Hoogste opbrengst met fertigatie

In deze proef gaf de fertigatieproef met 150 kilo stikstof uiteindelijk de hoogste opbrengst: 59 ton per hectare. Voor het object met een stikstofgift van 120 kilo geldt hetzelfde resultaat. De opbrengsten van de objecten met korrelmeststof vielen allemaal lager uit. Verder kwam het effect van de bodemuitvloeiers niet duidelijk naar voren in de waterverdeling en ook niet in de opbrengst.

De uien in de ruggenproef gaven een opbrengst van 49 ton per hectare. Voor het object op een verhoogd bed kwam de oogst uit op 31 ton per hectare. Remijn heeft het idee dat met de laatstgenoemde teeltsystemen het vocht beter wordt vastgehouden. 'Wel is het leggen van de druppelslangen op verhoogde bedden en ruggen lastiger.' De slangen van 16 millimeter werden 6 centimeter ingewerkt. Minimaal 3 centimeter is nodig om schade van ongedierte te voorkomen.

Volgens Remijn zat in proef 2 in 2023 weinig fusarium en waren er dan ook nauwelijks verschillen te zien tussen de objecten. 'In 2022 was er wel meer fusarium in de proeven en toen zagen we ook verschillen tussen de teeltsystemen. In het ruggensysteem zat toen minder fusarium. Mogelijk heeft dat te maken met het hoger telen van het gewas, waardoor er meer wortelactiviteit is', stelt de UIKC-accountmanager.

Naast het leggen van de slangen is ook het rooien op verhoogde bedden en ruggen moeilijker. Remijn: 'Je zeeft meer losse grond en het op zwad leggen van uien is lastiger.' Verder is het aanleggen van het teeltsysteem met verhoogde bedden op grond met een afslibbaarheidspercentage vanaf 30 procent of meer een stuk uitdagender.

Voordeel van het ruggensysteem is dat water na een hoosbui tussen de ruggen blijft staan, waardoor de ui er dan weinig last van heeft. Daarnaast is mechanische onkruidbestrijding beter uit te voeren. Tot slot concludeert Remijn dat water geven met een hogere EC voor de bodem niet goed is. Een foto laat zien dat een geploegde bodem na een watergift met een EC van 8 een stuk blauwer is.

Dat betekent dat er sprake is van zuurstofgebrek in de bodem. Dit leidt tot verslemping en/of bodemverdichting en ook breken plantenresten minder snel af. Toch denkt Remijn dat druppelen met een hogere EC nog altijd beter is dan helemaal geen water geven. 'Als je maar constant doorgaat met druppelen, dan heeft het meerwaarde. Maar een EC van 8 is wel iets te gek.'