Delphy: uien weerbaarder op nieuwe teeltsystemen

In opdracht van het ketenproject 'Uireka' legde uienkenniscentrum UIKC dit voorjaar een proef aan waarbij vlakvelds uien telen wordt vergeleken met het telen van uien op 75 centimeter ruggen en bedden van 1,5 meter breed die 12 centimeter hoog liggen. Het onderzoek ligt op een demoveld op proefboerderij Rusthoeve in het Zeeuwse Colijnsplaat.

Op de Uiendag op 25 augustus was goed te zien dat de uien vlakvelds snel begonnen af te rijpen. In tegenstelling tot de uien op de ruggen en verhoogde bedden, waar het gewas er nog groen bij stond. Cammaert: 'De structuur in de ruggen en bedden is veel losser. Losse grond houdt meer vocht vast en is daardoor beter beschikbaar voor de plant. Dat houdt het gewas op de been.'

Vochtvoorziening

Kwetsbaar punt bij deze teeltsystemen is de vochtvoorziening. Het proefveld is alleen in de beginfase met een volgens Delphy verwaarloosbare hoeveelheid water vochtig gehouden om de opkomst van de uien te bevorderen.

Het object waarbij de uien vlakvelds groeien, is gortdroog. De Delphy-onderzoeker probeerde daar onlangs te graven, maar kwam door de harde kleigrond niet dieper dan 2 centimeter. De wortels groeien daar dan ook horizontaal in het bed.

Fusarium

Verder is te zien dat op het veld her en der planten zijn aangetast door fusarium, terwijl op de verhoogde bedden en ruggen minder schade door de bodemziekte lijkt te zijn. Mogelijke verklaring voor het verschil is de impact van de dichtgeslagen grond door extreme neerslag in het begin van het seizoen op het proefveld.

Uien hebben meestal een slecht wortelgestel en kunnen niet goed tegen te natte grond. Een rug of een verhoogd bed zou dan het verschil kunnen maken. Daarbij komt dat de omstandigheden voor fusarium dit jaar gunstig zijn. De schimmel kan enige jaren overleven en de optimale bodemtemperatuur is 25 graden. Droog en schraal weer zorgen voor een slechte groei en dus verzwakte uien. Fusarium slaat het vaakst toe onder deze omstandigheden.

Andere ziekten waar in de proef naar wordt gekeken, zijn valse meeldauw, bladvlekkenziekte en stemphylium. Daar kunnen dit jaar waarschijnlijk geen conclusies over worden getrokken omdat in alle proeven met de verschillende teeltsystemen er geen aantastingen van deze schimmels zijn te vinden.

Frezen van Struik

Voor de proef op ruggen is bij de aanleg gebruikgemaakt van een wortelfrees van machinefabrikant Struik. Deze frees is aan de achterzijde voorzien van hydraulische aandrukrollen, waardoor er brede en stevige ruggen kunnen worden gemaakt. 'In deze ruggen was er dan ook voldoende vaste grond om met een wortelzaaimachine twee rijen uien te zaaien', licht Cammaert toe.

De zaaimachine was aangepast en beschikte over aandrukrolletjes die aan beide kanten extra dikke ringen hadden gekregen om juist op de zaairij het zaad aan te drukken.

Volveldsfrees

Ook bij de verhoogde bedden is een machine van Struik ingezet: de Varix 3000-volveldsfrees met hydraulische aandrukrollen en twee kappen van 1,5 meter breed om het bed 'op te tillen'. De machine legde in één werkgang twee verhoogde bedden aan. Elk bed is over de volle breedte gefreesd en gelijktijdig met de rol aangedrukt om de uien goed bovenin te kunnen zaaien. Voor de proef zijn voor elk object 3,8 eenheden zaaizaad gebruikt, oftewel 950.000 zaadjes.

De Delphy-onderzoeker is tevreden over het gerealiseerde zaaibed dit voorjaar. 'Vooral op het stuk waar de grond iets lichter is, viel een mooi zaaibed met vocht in de ruggen en verhoogde bedden. Ook het zaaibed bij het traditionele systeem lag er uiteindelijk goed bij.' Volgens haar was het proces voorafgaand aan de proefaanleg een flinke uitdaging.

Vroeg geploegd

Het proefveld is vroeg en onder goede omstandigheden in het najaar geploegd. Kort daarna is het perceel met een rotorkopeg vlakgemaakt. Dit voorjaar startte de grondbewerking met een sneleg om er vervolgens nogmaals met een rotorkopeg overheen te gaan en daarna opnieuw met een sneleg. Door de droge seizoenstart was het perceel lastig klaar te maken.

Na de bewerking met de sneleg volgde er in Colijnsplaat een hevige bui met 15 millimeter regen in tien minuten en sloeg de bodem dicht. Voor de aanleg van de proef is er daarom nog een ondiepe bewerking gedaan met de sneleg. De kiemen op de ruggen en verhoogde bedden kwamen vijf dagen later boven dan vlakvelds.