Alphen aan den Rijn onderzoekt zelfvoorzienendheid op gebied van voedsel

Het onderzoek is onderdeel van het programma Buitengewoon Waardevol Buitengebied, waarmee Alphen aan den Rijn de kwaliteit van het buitengebied wil verbeteren. Het onderzoek dat nu voorligt, laat volgens de gemeente zien dat er zorgvuldig om moet worden gegaan met het economische en maatschappelijke belang van voedselproductie in de regio.

Daarnaast stelt Alphen aan den Rijn dat het eigen programma belangrijk is voor het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Wethouder Relus Breeuwsma: 'In dat hele proces heb je een heel aantal bouwstenen nodig. Hoe houd je dit deel van het Groene Hart beheerd? Hoe zorg je dat ook de voedselvoorziening deel blijft uitmaken van dit gebied?'

Calorieën tellen

'Wij willen het graag hebben over hoe de landbouwsector bijdraagt aan de leefbaarheid van het buitengebied en de voedselproductie', vervolgt Breeuwsma. 'We moeten niet vergeten dat de landbouw niet alleen van economische waarde is, maar ook op het gebied van gemeenschap en natuurwaarden. Als beheerder heeft de boer een hele belangrijke rol.'

De gemeente Alphen aan den Rijn telt een kleine 115.000 inwoners. Die hebben jaarlijks bijna 85 miljard calorieën nodig, wordt becijferd in het onderzoek. Daarvan kunnen zij in theorie meer dan 58 miljard calorieën vinden bij voedselproducenten binnen de eigen gemeentegrenzen, oftewel 69 procent.

In theorie, want de werkelijke caloriebehoefte is breder dan wat er op de bijna 149 agrarische bedrijven in de Zuid-Hollandse gemeente (zie kader onderaan dit artikel) wordt geproduceerd. Zo is er vooral veel melkproductie en een deel akkerbouw, maar zijn sommige andere sectoren als fruitteelt niet of nauwelijks aanwezig.

'Ik heb gekscherend gezegd dat je je als inwoner heel goed binnen de gemeente kunt voeden, maar dan moet je wel van melk en aardappelen houden', zegt de van oorsprong Friese boerenzoon Breeuwsma.

Samenspel

Volgens hem is de gebruikte methode dan ook meer een manier om aan te tonen hoe belangrijk zijn gemeente is in de voedselvoorziening richting de sterk verstedelijkte omgeving. 'Het is een samenspel tussen stad en platteland. We hopen een betere connectie tot stand te brengen tussen die twee. Onze ervaring is, en dat merkte je vooral sinds de coronatijd, dat wanneer consumenten eenmaal de loop richting boerenwinkel of melktap hebben, ze ook blijven komen. Om elkaars leefwerelden beter te leren kennen zijn dat hele wezenlijke elementen.'

Het percentage zelfvoorzienendheid daalt overigens fors als er kaas gemaakt wordt van een deel van de geproduceerde melk. Als 40 procent van alle melk wordt verwerkt tot kaas, neemt het percentage zelfvoorzienendheid van Alphen aan den Rijn af naar 57 procent. 'De productie van kaas levert meer geld op voor boeren, maar zorgt wel voor minder calorieën dan de totale melk die hiervoor wordt gebruikt. Dit roept de vraag op hoe de calorieën die verloren gaan bij de productie van kaas, het beste gebruikt kunnen worden', staat in het rapport.

Alphen aan den Rijn erkent in het rapport dat de opgaven die er liggen in het landelijk gebied, waaronder klimaat, energie en woningbouw, invloed kunnen hebben op zowel de voedselproductie als het verdienmodel van boeren. De opgaven die er liggen vragen immers ruimte, en datzelfde geldt voor ondersteuning van de huidige agrarische functies, zoals waterberging.

De wethouder hoopt dat het rapport, en het achterliggende programma, bewustzijn creëert. Niet in de laatste plaats op het gemeentehuis zelf. 'Als gemeente kunnen we best helpen om al die boeren bijvoorbeeld op marketinggebied naar een hoger plan te tillen en om de recreatie in het buitengebied te versterken. Zelf zouden we bijvoorbeeld meer lokaal kunnen inkopen. Met een rapport als dit gaan zulke dingen weer wat meer leven.'

Meer toeristen

Breeuwsma hoopt dat de uitstraling van landbouw gecombineerd met natuur in de toekomst meer toeristen trekt. 'We hebben hier veel boeren, dus dat zijn allemaal punten waar men in contact kan komen met lokale productie. Ik zie het voor me dat recreanten fietstochten maken richting Nieuwkoopse Plassen en daarna rechtstreeks bij de boer voedsel kopen. Zo maak je het gebied voor korte en lange periodes interessant.'