Aanpak bodempathogenen geeft aardappelsector nieuwe inzichten

De nieuwste inzichten en de laatste kennis over de bodempathogenen werden dinsdag gepresenteerd en gedeeld tijdens een symposium in het Gelderse Nijkerk. Onder auspiciën van BO Akkerbouw voert de aardappelsector vijf plannen van aanpak uit. Het initiatief daarvoor dateert van 2017. Toen is een analyse gemaakt van de grootste fytosanitaire knelpunten in de aardappelteelt.

In zijn opening stelde directeur André Hoogendijk van BO Akkerbouw dat de plannen van aanpak zorgen voor een integrale benadering van elk van de bodempathogenen waarbij diverse deelonderzoeken aan elkaar zijn gekoppeld. Een stuurgroep met vertegenwoordigers uit de hele aardappelketen houdt steeds overzicht over de uitgevoerde activiteiten en het budget dat daarvoor beschikbaar is.

De meerwaarde van de plannen van aanpak is volgens Hoogendijk dat de hele aardappelketen aan de slag gaat met de betreffende knelpunten. 'We zijn zeker nog niet van alle problemen af die deze pathogenen veroorzaken, maar kunnen wel meer handvatten meegeven voor een effectievere beheersing. Verder is dit vooral een succesvolle manier van samenwerken.'

Twee brochures

Onderzoek heeft bij alle plannen van aanpak veel nieuwe kennis opgeleverd. Deze kennis is onder andere verspreid via het kennisplatform Crkls, nieuwsbrieven, artikelen en presentaties tijdens bijeenkomsten. Ook is deze kennis geïntegreerd in tools, zoals het aaltjesschema. Voor aardappelmoeheid (AM) en Meloidogyne chitwoodi en fallax geldt dat alle beschikbare relevante informatie is gebundeld in twee brochures die op de bijeenkomst in Nijkerk werden gepresenteerd.

Voor AM geldt volgens voorzitter Dirk Jan Beuling van de stuurgroep dat het plan van aanpak voor het zetmeelteeltgebied is begonnen met het stimuleren van vrijwillige bemonstering. 'Hierdoor is de bewustwording flink vergroot. Ook zijn de rassenkeuzetoetsen doorontwikkeld en zijn proeven uitgevoerd naar het AM-vrij maken van tarragrond, de effectieve bestrijding van aardappelopslag en overige effectieve hygiënemaatregelen.'

Slim bouwplan

Het plan van aanpak voor M. chitwoodi en M. fallax heeft volgens stuurgroepvoorzitter Klaas Schenk meer inzicht opgeleverd over waardplanten en daarmee voor het samenstellen van een slim bouwplan. 'De beste rotatie dus en met meer bedrijfshygiëne en schoon uitgangsmateriaal kunnen akkerbouwers deze probleemaaltjes beheersen. Verder toont onderzoek aan dat inundatie zorgt voor volledige bestrijding van zowel meloidogyne als AM.'

Van alle plannen van aanpak die zijn opgepakt voor de aardappelteelt, levert die van stengelaaltjes vooralsnog de minst concrete resultaten op. Thea van Beers die namens Agrifirm bij de betreffende stuurgroep is betrokken, zegt dat er vooral behoefte is aan een goede toetsmethode. 'Uit onderzoek blijkt dat de genetische diversiteit van stengelaaltjes groot is en dat er waarschijnlijk een verband is met de gewassen waarin de aaltjes voorkomen en ook met de regio's. Verder is vastgesteld dat inundatie wel forse afbraak van een populatie geeft, maar niet 100 procent werkt.'

Verspreiding rotbacteriën

Het plan van aanpak voor erwinia ofwel de verspreiding van rotbacteriën in aardappelen is een vervolg op het eerdere Deltaplan Erwinia. Primair doel van de aanvullende inspanningen is het halveren van de schade en nog steeds het zoeken naar de primaire infectiebronnen van de bacteriën die zwartbenigheid en stengelrot veroorzaken. Onderzoeker Jan van der Wolf van Wageningen University & Research zegt dat insecten een rol spelen bij de verspreiding en ook dat machinaal oogsten veel kans geeft op versmering op percelen.

In een afsluitend panelgesprek over de meerwaarde van de plannen van aanpak zijn de betrokkenen vooral positief over de werkwijze. Onderzoeker Egbert Schepel van HLB vindt dat de projecten een goede aanzet geven om te komen met praktische maatregelen. 'We zijn nog niet bij het eind en moeten dus verder op zoek naar meer oplossingen. Ik ben ervan overtuigd dat we die in de toekomst nog meer moeten zoeken in resistenties en minder in chemie.'

Grote uitdaging

Frans Janssen, specialist wet- en regelgeving bij Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, stelt dat het een grote uitdaging is om in intensieve teelten zoals die van aardappelen in Nederland de fytosanitaire risico's te beperken. 'De plannen van aanpak leveren daaraan zeker een bijdrage. Het onderzoek dat hiervoor is uitgevoerd, heeft ook internationale uitstraling. Verder wil ik de sector oproepen om kritisch te kijken naar oude teeltvoorschriften in het kader van de goede landbouwpraktijk. Soms moeten we de lat hoger willen leggen om problemen met pathogenen te voorkomen.'

De aardappelsector gezond houden is ook een van de doelstellingen die akkerbouwer Tom Koenraadt uit het Noord-Hollandse Middenmeer zichzelf stelt. Namens de Nederlandse Akkerbouw Vakbond was hij lid van de stuurgroep Meloidogyne. 'Ik heb daarin veel geleerd en er was ook veel ruimte voor mijn eigen praktische inbreng. Vanwege chitwoodi op ons bedrijf hebben wij ook besloten om zelf een perceel te inunderen. Dat bleek uiteindelijk behoorlijk intensief, maar had wel het gewenste resultaat', zegt hij.

Onmisbare naslagwerken

Zowel Beuling als Schenk is trots op de brochures die de plannen van aanpak voor AM en meloidogyne uiteindelijk hebben opgeleverd. Zij noemen het onmisbare naslagwerken voor zowel akkerbouwers als hun adviseurs.

Alle plannen van aanpak die zijn gericht op een toekomstbestendige aardappelteelt worden gefinancierd door BO Akkerbouw met overgedragen middelen vanuit het voormalige Productschap Akkerbouw.