Bierketen streeft naar kleinere voetafdruk

Deze bijeenkomst is georganiseerd door het Nibem-bestuur in samenwerking met de Swinkels Family Brewers en Holland Malt. Plaats van handeling: het Bavaria Brouwerijcafé in het Noord-Brabantse Lieshout. Dit café is op loopafstand van de Bavaria-bierbrouwerij en de oudste mouterij van Holland Malt.

In zijn openingswoord benadrukt Nibem-voorzitter Hubert te Braake het belang van een duurzame bierketen. 'Maatschappelijke issues hebben ook hun weerslag op onze sector. Als platform zetten we ons in voor het creëren van een circulaire Nederlandse bierketen die koersvast is en voorbereid op de komende twintig tot vijftig jaar.'

Namens de mouters geeft kwaliteitsmanager Martijn van Iersel van Holland Malt een toelichting op het project om de productielocatie van de moutfabrikant in Eemshaven volledig emissievrij te maken. Deze fabriek dateert van 2004 en is daarom beter geschikt voor aanpassingen dan de oudere mouterij in Lieshout.

Het moutproces betreft het weken van gerst, vervolgens enkele dagen kiemen en daarna het terugdrogen van groenmout tot de basisgrondstof voor de bierbrouwerij.

Van Iersel vertelt dat voor het drogen op zogeheten eestvloeren veel energie nodig is. 'Wij hebben geprobeerd de pieken in de warmtevraag te beperken. Dat kan door verwerkingsprocessen slim te koppelen en op elkaar af te stemmen en ook door warmtebuffers in te bouwen. Verder zetten we sterk in op elektrificatie. Het betekent dat flink is geïnvesteerd in grote warmtepompen. Gasbranders voor het drogen zijn geleidelijk vervangen door warmwatersystemen.'

100 procent emissievrij in 2024

Holland Malt gaat ervan uit dat het moutproces in Eemshaven vanaf het voorjaar van 2024 100 procent emissievrij is. Uit berekeningen blijkt dat in de bierketen ongeveer 27 procent van de CO2-voetafdruk voor rekening komt van de mouterijen, stelt Van Iersel.

Voor de rest van de verwerking ligt ook bij bierbrouwers meer focus op de reductie van CO2 dan voorheen, geeft brouwmeester Wietse van den Boogaard van Swinkels Family Brewers aan. 'Toen ik begon als brouwer draaide eigenlijk alles alleen om de kwaliteit van het bier. Later zijn we meer rekening gaan houden met de productiekosten en de laatste jaren is daar verduurzaming bijgekomen.'

De CO2-uitstoot van de gehele productielocatie in Lieshout is in 2019 berekend op 130.000 ton op jaarbasis. Door slimme projecten, met focus op de eigen circulariteit, meer gebruik van restwarmte en -water en besparing op vooral energieverbruik is die uitstoot in totaal met zo'n 37 procent teruggedrongen. Vanwege die prestatie is Swinkels in 2023 uitgeroepen tot 'Sustainable Brewery of the Year'.

Energieverbruik machines

Als het gaat om besparingsmogelijkheden geeft Van den Boogaard het voorbeeld van de vele spoelmachines of pasteurinstallaties in de fabriek waarvan het energieverbruik sterk varieert. 'Wij meten dat per machine en kiezen nu consequent voor het gebruik van de zuinigste machines. Daar is voor ons al een behoorlijke winst te boeken.'

Daarnaast houden de brouwers in Lieshout ook traditionele brouwprocessen tegen het licht. Van den Boogaard noemt het koken van het gezeefde moutwater, ofwel het wort, als voorbeeld; hiervoor wordt ongeveer 15 tot 25 procent van de energie verbruikt in de brouwerij.

'Van oudsher koken we wort voor een bepaalde tijd bij een hoge temperatuur. Maar het is de vraag of dit wel nodig is voor het gewenste resultaat', vervolgt Van den Boogaard. 'Waar dat kan, stappen we vaker over op processen die een laagwaardige warmte vragen en we maken meer gebruik van warmtepompen en e-boilers.'

Scope 1 en 2

De mouters en brouwers werken allereerst aan de scope 1- en scope 2-emissies. Dit zijn de directe emissies van de eigen bedrijfsprocessen of de indirecte emissies op de ingekochte energie. Volgens Van den Boogaard en Van Iersel is sturen op beperking van de scope 3-emissies, ofwel de indirecte emissies in de rest van de keten, lastiger.

Scope 3-emissie betreft in het geval van de bierketen met name de CO2-uitstoot bij de productie van brouwgerst. Volgens de berekening van Holland Malt is meer dan 60 procent van de voetafdruk van bier hieraan toe te schrijven, met de stikstofbemesting als belangrijkste bron van deze emissie.

Om ook met deze emissies aan de slag te gaan, heeft Nibem samen met Brancheorganisatie Akkerbouw de publiek-private samenwerking (PPS) Brouwgerst opgestart.