Profiel: Sjaak van der Tak warm mens en sterke verbinder

Een van de eerste dingen die Van der Tak deed na zijn benoeming was op bezoek gaan bij Mark van den Oever, voorman van Farmers Defence Force. LTO en Farmers Defence Force stonden – zeker toen – mijlenver van elkaar af.

Het karakteriseert de LTO-voorzitter dat hij direct in gesprek wilde, zoals hij altijd bereid bleek om met betrokkenen om de tafel te gaan. Praten kan altijd, vond hij. Die mening is hij tot op de dag van vandaag toegedaan.

De benoeming van Van der Tak, eind 2020, leidde bij sommige mensen tot opgetrokken wenkbrauwen. Hij was toen voorman van Glastuinbouw Nederland, oud-burgemeester en voormalig wethouder. Toch waren er destijds veel tekenen waaruit blijkt dat hij op dat moment de juiste man voor de taak was.

Als voorzitter van Glastuinbouw Nederland nam Van der Tak deel aan overleg bij LTO waarbij alle sectoren waren vertegenwoordigd. Hij liet daar blijken dat hij over de grenzen van zijn eigen sector dacht. Daarnaast was Van der Tak toen al gepokt en gemazeld in de politiek. Ook beschikte hij over het gevraagde strategisch inzicht en gold hij bij uitstek als een verbinder.

Onrustige tijd

Verbinden was op dat moment nodig. Van der Tak werd voorzitter in een onrustige tijd. Ruim anderhalf jaar voor zijn aantreden zette de rechter een streep door het stikstofbeleid. Het kabinet zocht naar oplossingen. Boerenprotesten volgden elkaar op. Sindsdien is de rust amper weergekeerd.

Het waren geen gemakkelijke jaren. De landbouw is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een onderwerp dat bijna dagelijks in de media aan bod komt. De belangrijkste mensen in het debat, zoals Van der Tak, werden publieke figuren. Hij werd het gezicht van de sector. In 2022 stond hij op plek 1 in de AgriFoodTop 50 van vakblad Boerderij. Dat betekent dat hij op dat moment werd gezien als de meest invloedrijke persoon in de agrarische sector.

Nadelen

Aan deze vooraanstaande positie in de land- en tuinbouw kleven ook nadelen, zo bleek al snel. De LTO-voorzitter werd bekritiseerd door boeren die vonden dat hij harder in de gesprekken moest zitten. In december 2022 kwam het tot een onaangekondigd bezoek van een tiental boze boeren.

Hoewel de visite tot een gesprek leidde over onder meer het landbouwakkoord, hekelde Van der Tak het verrassingsbezoek. Die avond kwam hij niet op één lijn met de onverwachte gasten. Dat hij een verbinder is, betekent niet dat hij een allemansvriend is, zeggen mensen die met hem aan de onderhandelingstafel hebben gezeten.

Uitroepteken

Het landbouwakkoord had een mooi uitroepteken achter zijn bestuursperiode kunnen zijn, maar het mocht niet zo zijn. Toen de LTO-voorzitter na maanden van onderhandelingen – waarbij ook eens een hele nacht aan de gesprekstafel werd doorgebracht – nog steeds onvoldoende toekomstperspectief zag voor boeren en tuinders, besloot hij het overleg te staken. Dit was geen eenvoudige beslissing voor hem, zeggen medeonderhandelaars. Vanuit het kabinet, maatschappelijke organisaties en de agrarische sector werd enorme druk op LTO en Van der Tak uitgeoefend om een bepaalde kant op te gaan. De LTO-voorzitter nam uit verantwoordelijkheidsgevoel die druk op zijn schouders en schermde zo ook andere partijen af.

BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas heeft veel waardering voor deze werkwijze. 'Hij wilde niet een akkoord tekenen waar geen perspectief in zit. Dat vind ik dapper van hem. Hij heeft overlegd en kritiek gekregen, maar ook zijn rug recht gehouden. Hij heeft zich niet laten meeslepen door de druk die op hem werd gelegd. Dat vind ik mooi. Hij heeft echt hart voor de agrarische sector en hij weet ook dat je niet iedereen tevreden kunt houden.'

Betrokkenheid

Bovenal wordt het voorzitterschap van Van der Tak getekend door menselijke interactie. Leden, bestuurders en gesprekspartners aan de onderhandelingstafel omschrijven hem als 'een warm mens', 'benaderbaar' en 'oprecht geïnteresseerd'.

Ook prijzen ze zijn werkethiek en oprechte interesse. 'Als in een sector een crisis uitbreekt, dan gaat hij daar direct naartoe. Hij is niet de man die wacht tot hij ruimte in zijn agenda heeft om bij de gedupeerden langs te gaan', zegt LTO-directeur Hans Van den Heuvel.

Ook zonder crisis bezoekt Van der Tak graag ondernemers. Niet om te praten, maar om vragen te stellen en te luisteren. Sinds zijn tijd als burgemeester in de gemeente Westland draagt Van der Tak een notitieboekje bij zich. Hierin maakt hij – in keurig handschrift – een verslag van de bedrijven die hij bezoekt: de teelt, de omvang en wat er speelt.

Deze gewoonte heeft hij al die tijd in stand gehouden, elf notitieboekjes en 345 bedrijfsbezoeken lang. 'Sjaak beweegt zich net zo makkelijk tussen ministers als in een zaal vol boeren en tuinders', zegt Van den Heuvel. 'Ik denk dat hij dat laatste het liefste doet.'