'Derogatiecontrole is complex en foutje is snel gemaakt'

Volgens Ap van der Bas, adviseur bij DLV Advies, is het voor boeren een flinke uitdaging om de gegevens voor de derogatiecontroles in te vullen. 'De regelgeving is erg complex geworden. Voorheen had je bijvoorbeeld strakke data rond het aanvragen van de derogatie en de aanlevering van grondmonsters, maar dat is veranderd.'

Vanwege de late bekendmaking van de derogatiebeschikking – in september 2022 – is de planning dit jaar aangepast. Boeren vragen zich af voor welke datum grondmonsters moeten zijn genomen en tot wanneer ze geldig zijn.

Bufferstroken

Daarnaast is er veel te doen over de bufferstroken. Van der Bas: 'De kaartlagen kloppen bijvoorbeeld nog niet. Ook hebben boeren nog geen terugkoppeling gehad van foute intekeningen die ze hebben gemeld. Veel zaken zijn niet helder en de regelgeving is niet eenduidig. De overheid maakt het de boeren erg moeilijk.'

Volgens de adviseur moeten veehouders dit jaar extra veel uitzoekwerk verrichten. 'Het gros van hen wil het oprecht goed doen. Het zijn welwillende ondernemers. Maar door de complexiteit is een foutje helaas snel gemaakt.' Van der Bas hoopt dat de NVWA de controles daarom met enige coulance zal uitvoeren.

Drukte bij NVWA

Ook de NVWA zelf heeft moeite met de derogatiecontroles. Door de late bekendmaking van de derogatiebeschikking in 2022 voert de overheidsinstantie dit jaar de controles uit voor 2022 en 2023.

Dit is uniek. Niet eerder moest de NVWA twee derogatiejaren in één jaar controleren. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft demissionair landbouwminister Piet Adema dat dit een groot beslag legt op de inspectiecapaciteit van de NVWA.

Doelstelling Brussel

In 2023 staan er 742 controles op derogatiebedrijven gepland en er zijn slechts 17 afgerond. Ook van vorig jaar moeten er nog 170 derogatiecontroles worden afgerond. Van der Bas: 'Er moet dus nog heel wat gebeuren, wil Nederland aan de doelstelling van Brussel voldoen.'

Het is namelijk een harde eis van de Europese Commissie dat 5 procent van de derogatiebedrijven gecontroleerd moet zijn. Adema noemt in zijn brief dat de NVWA dit jaar nog de controles van 2022 zal afronden. Daarnaast heeft de instelling als doel om in april 2024 alle derogatiecontroles over 2023 fysiek en administratief te hebben afgerond. Mocht de NVWA de controles niet op tijd afronden, dan kan de derogatie voor Nederland worden ingetrokken.

Voorbereiding

Ook mengvoerleverancier Agrifirm merkt dat de NVWA-controles vaak spannend zijn voor ondernemers. 'Daarom zeggen wij altijd: een goede voorbereiding is in dit geval meer dan het halve werk', is te lezen op de website van Agrifirm. 'Zorg dat je al je gegevens goed inzichtelijk hebt en niet voor verrassingen komt te staan.'

Agrifirm tipt ondernemers om tijdens een NVWA-controle niet uitgebreid op vragen van de controleur in te gaan. 'Laat de controleur de vragen op de mail zetten, zodat je ze later in alle rust kunt beantwoorden. Je wilt niet iets over het hoofd zien, want het weglaten of vergeten van kleine zaken kan grote gevolgen hebben.'

Van der Bas raadt melkveehouders tot slot aan om bij de uitbetaling van de betalingsrechten nauwkeurig te kijken naar het geconstateerde oppervlak en opgegeven oppervlak. 'Check of dit met elkaar overeenkomt. Zo niet, dan is dit het moment om eventueel officieel bezwaar te maken.'