'Boer moet van zonneparkperceel gewoon voer kunnen oogsten'

Achtergrond Akkerbouw Job Hiddink 19 sep 2023 om 06:30uur

'Het plangebied begint bij de wilgenrij en loopt in het verlengde van de autoweg door tot aan de rietkraag', wijst projectontwikkelaar Pieter Biewenga van de Noorse duurzame energieproducent Statkraft aan. Op het perceel in het Gelderse Wamel komt een Agri-PV-zonnepark, een combinatie van landbouw en energie opwekken. Op zonnepark Dalenstraat blijft 90 procent van het areaal over als effectieve landbouwgrond.

%27Boer+moet+van+zonneparkperceel+gewoon+voer+kunnen+oogsten%27

Het agrarische deel is in eerste instantie bestemd voor grasteelt. 'We zetten in op kwaliteitsgras. Veehouders moeten van dit perceel gewoon voer oogsten. Gezien het huidige schetsontwerp, waarbij we ook boeren hebben betrokken, is dat zeker mogelijk', legt Biewenga uit. In het zonnepark worden de panelen aan een 'single axis tracker' gemonteerd. Bij dit systeem draaien de rijen zonnepanelen over horizontale constructies op het perceel.

De panelen draaien over die constructie van oost naar west en volgen daarmee de zon. Zo vangen ze de hele dag maximaal zonlicht op. Het gewas krijgt door het wegdraaien van de panelen eveneens zonlicht voor de groei. Ook komt daarmee tussen de rijen ruimte vrij om het gewas te bewerken.

Mogelijk wordt de installatie zo ingericht dat de zonnepanelen onafhankelijk van elkaar draaien. 'Voor de hoogste stroomopwekking moeten de panelen met de zon meebewegen', stelt Biewenga. 'Maar als je wil spelen met schaduw is die onafhankelijkheid handiger. Daarbij is het voordeel dat je de panelen dan opzij kunt laten klappen, waardoor er meer ruimte is om met machines tussen de rijen door te kunnen.'

Deze vorm van dubbel grondgebruik diversifieert het inkomen van de boer

Pieter Biewenga, projectontwikkelaar Statkraft

4.300 huishoudens

Alleen direct onder de constructie is bijvoorbeeld grasmaaien lastiger, maar daarbij gaat het volgens de bedenker om 10 procent van het perceel. Voor telen van gras met een hoge voederwaarde is voldoende licht nodig. Bij te weinig licht produceert gras minder suiker en daalt het aandeel hoogwaardig eiwit. Mede door het type zonnepaneel dat Statkraft plaatst, blijft volgens Biewenga een kwalitatieve grasproductie gewaarborgd.

'We kiezen voor bifacial-panelen. Dit type vangt uit alle richtingen licht op. Een dergelijk paneel is opgebouwd uit ingesloten zonnecellen tussen twee glasplaten', schetst Biewenga. De schuingeplaatste module ontvangt direct zonlicht op de voorzijde. De achterzijde ontvangt het licht dat door de grond wordt gereflecteerd van het gras onder het paneel.

Een voordeel van grasproductie onder panelen is volgens Biewenga dat er minder verdamping plaatsvindt. Hierdoor blijft gras in droge perioden langer groen. De opzet is dat het zonnepark op 16 hectare met een vermogen van ruim 13 megawattpiek duurzame energie produceert voor 4.300 huishoudens.

Eerste in Nederland

'Dit soort installaties bouwen we in Spanje en Italië al langer, maar voor Nederland zou het de eerste zijn op deze schaal', weet Biewenga. Het feit dat er geen bezwaren zijn ingediend tegen het zonnepark laat volgens de projectontwikkelaar zien dat het een breedgedragen plan is.

'De locatie is goed, mensen vinden de combinatie met landbouw mooi en we zijn vanaf het begin in gesprek gegaan met omwonenden', meldt hij. 'Tijdens de informatieavonden en keukentafelgesprekken kregen we vragen over hoe het zonnepark eruit komt te zien. We hebben een maquette laten bouwen om deze vragen makkelijker te kunnen beantwoorden.'

Statkraft liet een maquette bouwen van zonnepark Dalenstraat om vragen over de inrichting makkelijker te kunnen beantwoorden. © Job Hiddink

Het perceel is nu in handen van een belegger. Een veehouder gebruikt het perceel via een liberaal pachtcontract. Het is nog onbekend of de veehouder na de realisatie van het zonnepark gebruik wil maken van de grond. 'Deze gesprekken lopen', zegt Biewenga.

Dubbel grondgebruik

De projectontwikkelaar verwacht veel interesse van boeren voor het agri-PV-zonnepark. 'Deze vorm van dubbel grondgebruik diversifieert de inkomstenstroom van veehouders. Statkraft betaalt de ondernemer, omdat we zonnepanelen op de grond van de gebruikers plaatsen.' Hoe groot dat bedrag is, kan Biewenga niet zeggen. 'Naast deze geldstroom kan de veehouder nog steeds gras oogsten.'

Statkraft stelt het park open voor een obligatielening. Hierdoor kunnen omwonenden ook participeren. Het is onduidelijk wanneer de bouw start. Biewenga: 'Daarvoor moeten we nog zaken regelen, maar we hebben er volop vertrouwen in dat het gaat lukken.' Vanwege de onherroepelijke vergunning die door gemeente West Maas en Waal is afgegeven, is het niet meer mogelijk bezwaar te maken.

Het overheidsbeleid maakt de ontwikkeling van agri-PV-zonneparken in Nederland nog wel lastig. 'Voor een multidisciplinaire oplossing waar energie en landbouw samenkomen, hebben we ook baat bij een multidisciplinaire aanvliegroute. De ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Economische zaken en Klimaat moeten hierin beter samenwerken.'

Gelderland heeft de meeste zonneparken van Nederland

Gelderland heeft met 89 parken de meeste zonneparken van Nederland, blijkt uit recent onderzoek van het Kadaster. Nederland telde eind vorig jaar 562 zonneparken met een totale oppervlakte van 3.621 hectare. Of in de telling ook Agri-PV-zonneparken worden meegenomen, is niet bekend. Verschillende partijen in de agrarische sector zijn kritisch op de bouw van traditionele zonneparken op landbouwgrond. Demissionair minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie wil juridisch vastleggen dat natuur- en landbouwgrond zoveel mogelijk wordt uitgesloten als locatie voor zonneparken, kondigde hij begin juli aan.