Van kippenwoestijn naar groene weide

Roy en Maud Tomesen hebben een pluimveebedrijf in het Gelderse Doetinchem. Ze houden zowel scharrelhennen als hennen met vrije uitloop en verkopen de eieren en een ruim assortiment streekproducten aan huis. Het bedrijf bestaat al ruim honderd jaar en kreeg vorig jaar het predicaat hofleverancier. Dat is tekenend voor de ontwikkeling die het bedrijf heeft doorgemaakt.

Maud Tomesen had zich in 2021 ingeschreven voor het Nuffield Scholarship. Na een geslaagde sollicitatieprocedure kon ze in 2022 aan de slag.

Uitgebreide sollicitatieprocedure

Een Nuffield Scholarship bemachtigen gaat niet vanzelf. 'Er is een uitgebreide sollicitatieprocedure', weet Tomesen. 'Je moet je onderzoeksvraag goed omschrijven en uitleggen waarom die relevant is voor de agrarische sector. Het onderwerp moet voor meerdere bedrijven gelden, zodat de oplossing die je vindt, breder toepasbaar is.'

De aanpak van de 'woestijn' in de vrije uitloop van leghennen was haar onderzoeksvraag. Vrijwel elke pluimveehouder met vrije-uitloopkippen kampt met dit probleem. De kippen gaan niet zomaar direct vanuit de stal de hele weide in. Ze komen geregeld niet verder dat de eerste meters vanaf de stal. Daar eten ze het gras op en krabben het helemaal weg. Er ontstaan gaten en heuvels en daar blijft dan bijvoorbeeld ook weer water staan.

Multifunctioneel gebruiken

'Voor ons bedrijf geldt dat we 10 hectare gras multifunctioneel willen gebruiken. Er lopen ook vleeskoeien en schapen en er moet begroeiing komen voor onze bijen. Doordat de hennen de uitloop deels in woestijn veranderen, missen we voeropbrengst voor de koeien en schapen, al is dat niet het belangrijkste euvel. Punt is vooral dat de hennen de uitloop niet goed gebruiken', licht de pluimveehouder toe.

'Mijn missie is om dat te verbeteren en tegelijk de biodiversiteit boven en onder de grond te verbeteren. Dat moet ook meer bloemen opleveren voor onze eigen bijen, maar ook de wilde bijen en insecten', legt de ondernemer uit.

Intensief

Tomesen ging op zoek naar een oplossing. Het Nuffield Scholarship levert volgens haar veel meer op dan de oplossing van dit probleem, weet ze na ruim anderhalf jaar. 'Het is intensief. Je begint met een startbijeenkomst. Die was deze keer in het Verenigd Koninkrijk met alle 150 scholars. Daar leer je elkaar al goed kennen en krijg je direct een veel breder beeld van de land- en tuinbouw in de hele wereld.'

Intensief is ook de vijfweekse reis die de scholars kunnen maken. Die ging naar Nieuw-Zeeland, Kenia en Chili. Een vol programma met bezoeken aan een breed scala aan bedrijven. In Nieuw-Zeeland bijvoorbeeld bedrijven die hazelnoten of mandarijnen telen tot aan het volgen van het hele proces in een halalschapenslachterij.

De bedrijven in Kenia teelden bijvoorbeeld macadamianoten, kweekten bloemen en er was een bedrijf dat voedselproductie combineerde met toerisme. Opvallend bij het bezoek aan de Chileense bedrijven was dat ze eerst zeker moesten weten dat ze voldoende water beschikbaar hadden en dan pas met de verbouw van bijvoorbeeld avocado's kunnen starten.

Anders kijken

Die reizen waren intensief en kostbaar – je moet op zoek naar sponsoren, maar betaalt ook nog een deel zelf – maar het levert echt veel op, vindt Tomesen. 'Je ziet bijvoorbeeld dat een tekort of teveel aan water wereldwijd een belangrijk thema is. En door zo'n reis kijk je anders naar je eigen bedrijf', zegt ze.

'Duidelijk is dat we ons bedrijf steeds door blijven ontwikkelen. Dat doen al die bedrijven die we hebben bezocht ook. Blijf je op je eigen bedrijf in je eigen kringetje ronddraaien, dan komt die ontwikkeling stil te staan en ga je uiteindelijk achteruit', concludeert de Gelderse pluimveehouder.

Elkaars bedrijf bezoeken

Bij de Nederlandse scholars zaten naast Tomesen nog twee vleeskuikenhouders, een geitenhouder, een kamelenhouder, een melkveehouder, akkerbouwers en LTO'ers. Ze zijn bij elkaar op bezoek geweest om over hun bedrijven te leren.

Daarnaast heeft Tomesen pluimveebedrijven in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland bezocht. 'Je moet naar inheemse gewassen kijken. Het heeft geen zin om een plant met mooie bloemen hier neer te zetten, waar wilde bijen of andere insecten niet op afkomen.'

De pluimveehouder heeft ook onderzoeken doorgespit en contact gehad met onderzoekers. Wat de oplossing voor het groen en biodivers houden van de vrije uitloop precies wordt, daar mag ze nog niet veel over zeggen. Op 1 december zijn de presentaties en dan wordt daar meer over bekend.

Niet helemaal oplosbaar

Rond de stal komt meer beplanting, maar helemaal oplosbaar lijkt het probleem niet. Wel zal de beplanting bijdragen aan het weren van wilde vogels van de uitloop en daarmee het risico op vogelgriep verkleinen.

'Maar eerst ga ik opnieuw enkele Duitse collega's bezoeken', zegt Tomesen. 'In de toekomst zal ik mijn ervaring in de orthopedagogie ook nog gaan inzetten in de sector. Dat is ook een van de conclusies vanuit het Nuffield Scholarship.'