De kop erbij houden met bieten rooien

De leveringsvoorwaarden van Cosun zijn simpel: hele suikerbiet, géén groen. Dat houdt in dat de gehele biet kan worden geleverd, maar met zo weinig mogelijk bladresten en grondtarra. Grootste uitdaging is om ook de kop en de punt van de biet aan de hoop te krijgen.

Tussen 2019 en 2022 voerde de agrarische dienst van Cosun 135 rooichecks uit door heel Nederland. Hier werd de rooikwaliteit beoordeeld op de hoeveelheid bietverlies. Dat kan komen door te diep koppen, puntbreuk en verlies van hele bieten. Belangrijk is dus om als chauffeur van de rooier 'de kop erbij te houden' met oogsten.

Ontbladeraars met poetserassen

Jan-Kees Boonman van bieteninstituut IRS presenteerde vorige week de resultaten van de rooichecks aan de bezoekers van de praktijkdag suikerbieten in het Zuid-Hollandse Westmaas. 'Hieruit blijkt dat er duidelijke verschillen zijn in de kwaliteit van het kopwerk tussen verschillende technieken.'

Volgens Boonman zijn ontbladeraars met poetserassen het meest geschikt om kopwerk te leveren wat aansluit bij de leveringscondities van Cosun. Bij ontbladeraars met poetserassen worden bieten met een combinatie van stalen en rubberen klepels ontdaan van het loof.

'Dat geeft nauwelijks kopverlies, minder wondvlakken en er blijven geen bietenkopjes achter', legt de IRS-medewerker uit. Nadelen van dergelijke systemen zijn de hogere aanschafkosten en het gewicht. Daarnaast is een dagelijkse onderhoudscheck nodig. Scalpeurs en kopmessen ontbreken bij de ontbladeraars met poetserassen.

Puntbreuk

Boonman meldt verder dat uit de rooichecks blijkt dat er een duidelijke relatie is tussen puntbreuk en de grondsoort. 'Op klei zagen we de meeste puntbreuk. Hier staan de bieten vaak vaster in de grond. Puntbreuk kan worden beperkt door een lagere rijsnelheid te hanteren of dieper te rooien.' Het laatste zorgt echter wel voor meer grondtarra in de bietenrooier.

Tijdens de 135 rooichecks trof Cosun 66 keer puntbreuk aan op kleigronden. Daarna volgen de zandgronden (35 keer), zavelgronden (19 keer) en lössgronden (9 keer). Op dalgronden zag de agrarische dienst slechts zesmaal puntbreuk.

Juiste rooischaar

Volgens Boonman is het van belang om als akkerbouwer de juiste rooischaren te gebruiken. Dat klinkt logisch, maar aan elk type kleven voor- en nadelen. 'Rooischaren zijn robuust en daarmee het meest bedrijfszeker. Rooischaren zorgen ten opzichte van rooiwielen juist voor meer grond in de rooier en kunnen ook grond tegen de bieten smeren', weet hij. 'Er zijn rooischaren die zorgen voor minder meegerooide grond of minder puntbreuk.'

Naast rooischaren worden ook wel rooiwielen gebruikt. Zowel bodemaangedreven rooiwielen, ofwel oppelwielen, als hydraulisch aangedreven types smeren iets minder grond aan de bieten dan aangedreven rooischaren. Boonman: 'Oppelwielen lichten de bieten verticaal uit de grond. Daardoor is de puntbreuk kleiner en gaat minder grond de rooier in. Een plus is ook de aanpasbare omwentelingssnelheid.'

'Nadeel is wel dat op zwaardere grond aangedreven rooiwielen onder droge omstandigheden moeite hebben de grond in te komen', vervolgt de IRS-medewerker. 'Ook kan het bij een heterogene gewasstand lastig zijn om de juiste breedte-instelling te vinden. Hierdoor is grotere kans op wangbeschadiging bij forsere bieten.'

Goede afstelling

Boonman wijst erop dat het aan de chauffeur van de bietenrooier is om vooraf de juiste instellingen te kiezen en tijdens de oogst continu te controleren of de machine goed is afgesteld en waar nodig direct aan te passen. Verdere verliezen hebben volgens hem vooral te maken met de onderhoudsstaat van de rooier.

Voorbeelden zijn het wegspringen van suikerbieten bij de rooischaren, een lek in het reinigingstraject, overlopen van de bunker, te vol laden van kippers et cetera. 'Met alertheid van de chauffeur kunnen veel van deze onnodige verliezen worden voorkomen.'