Nieuw Fieldlab moet uitrol van waterstof een boost geven

Het Fieldlab moet worden gezien als hotspot voor waterstofinnovatie, vertelt voorzitter Ilse Zaal van Greenport Noord-Holland Noord tijdens de aftrap van het project. De greenport is samen met het Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord en Green Energy Coalition initiatiefnemer van het Fieldlab, dat is gefinancierd vanuit de Europese Unie en Rabobank. 'Er zijn veel ondernemers in de regio die écht iets willen met waterstof. We hopen dat dit Fieldlab bijdraagt aan het verwezenlijken van die ambities.'

Bedrijven, organisaties en kennisinstellingen kunnen op een van de Fieldlabs 'Waterstof in Agri' bijvoorbeeld experimenteren met waterstoftoepassingen in zware machines en voertuigen. 'Er kan onderzoek worden gedaan naar hoe deze toepassingen in de bedrijfsvoering en keten kunnen worden opgenomen. En naar wat de impact is op het milieu, de natuur en de samenleving', aldus programmamanager Jeroen Noord van Greenport Noord-Holland Noord.

Verder kunnen plannen worden ontwikkeld en uitgedragen over hoe waterstoftoepassingen kunnen worden opgeschaald voor toepassing in de regio Noord-Holland Noord. Daarnaast is het mogelijk onderwijs te ontwikkelen voor de technici en het overige personeel dat met de systemen aan de slag gaat, onderzoek te doen naar het vinden van aansluiting met andere sectoren op het gebied van waterstof en te bekijken op welke manier waterstof kan worden ingezet om netcongestie te voorkomen en het gebruik van diesel en gas te verminderen.

Daarnaast heeft het Fieldlab als doel verbindingen te leggen met externe stakeholders. 'Dan kan worden gedacht aan gemeenten, banken, verzekeraars, omgevingsdiensten en het bedrijfsleven', licht Noot toe. 'Het Fieldlab zet vraagstukken van ondernemers centraal en probeert met beide partijen tot oplossingen te komen.' Voorbeelden van vraagstukken zijn verzekering, financiering, vergunningen, veiligheid en personeel.

Meerdere praktijklocaties

Het onlangs gestarte Fieldlab kent vier fysieke locaties. Een daarvan is Loonbedrijf Sturm-Jacobs in Wieringerwerf. 'Wij zijn vier jaar geleden begonnen met het idee om een aantal van onze machines, vooral in het grondverzet, om te schakelen van diesel naar waterstof of elektriciteit. Vanwege de korte batterijduur is elektriciteit niet voor elke machine haalbaar. Dus zijn we meer onderzoek gaan doen naar het gebruik van waterstof', licht eigenaar Pim Sturm de keuze toe om deel te nemen aan het project.

Het loonbedrijf wordt ingericht als lokale hub voor het tanken en gebruiken van waterstof in landbouwvoertuigen en -machines, waardoor de volledige waterstofinfrastructuur kan worden ontwikkeld, getest en gedemonstreerd. De benodigde waterstof wordt in eerste instantie geleverd door de nabijgelegen waterstofturbine van Hygro. 'Maar wij hebben wel de ambitie om uiteindelijk onze eigen waterstof te produceren, op te slaan en naar onze machines te brengen', geeft Sturm aan.

Een andere Fieldlab-locatie is Rainbow Colors in Andijk, waar ook de officiële aftrap van het project plaatsvond. Op deze praktijklocatie zal onderzoek worden gedaan naar het omzetten van niet-gebruikte zonne-energie naar waterstof, als oplossing voor de problemen met netcongestie. Door de restwarmte die vrijkomt bij elektrolyse in te zetten voor verwarming, verwacht Rainbow Colors volledig zelfvoorzienend te worden in de energiehuishouding.

Verder doet het onderzoekscentrum van Vertify in Zwaagdijk-Oost onderzoek naar de toepassing van waterstof in de glastuinbouw en werkt Hogeschool InHolland aan de implementatie richting het onderwijs.

Afnemer blijft een grote horde

Tijdens de aftrap van het project was ook aandacht voor obstakels in de verdere uitrol van waterstof in de agrarische sector. 'Een van de grootste uitdagingen is de afnemer', vertelt analist Hyung-Ja de Zeeuw van Rabobank. 'De afnemer is bepalend voor de businesscase. Het probleem is dat die afnemer nog niet bereid is te betalen voor waterstof. De laagste prijs heeft nog altijd voorrang op duurzaamheid.'

Dit onderschrijft Sturm: 'Omdat de akkerbouw nog niet wordt gedwongen mee te gaan in de transitie, is er geen haast. Er is nog geen klant in die sector die bereid is meer te betalen voor een waterstofaangedreven trekker of machine. Ook bij gemeenten en provincies krijgen we die vraag nog niet. Daar moeten de komende jaren wel stappen in worden gezet.'

Een andere uitdaging is het verkrijgen van vergunningen voor een electrolyzer, vertelt David Meijvogel van Wageningen University & Research tijdens de bijeenkomst. Meijvogel werkt bij een Fieldlab in het Flevolandse Lelystad, waar ook praktijkonderzoek met waterstof wordt gedaan. 'We zien dat het per regio verschilt hoe strikt de regels zijn geformuleerd. In sommige regio's staat een electrolyzer gelijk aan een olieraffinaderij.' Volgens Wilko Wisse van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland werkt het ministerie van Economische Zaken en Klimaat al aan een oplossing hiervoor.

De Zeeuw verwacht, ondanks de uitdagingen, wel dat het aantal waterstofprojecten de komende drie tot vier jaar omhooggaat. 'De noodzaak neemt toe', stelt ze. 'Zo moet bijvoorbeeld luchtvaartmaatschappij KLM toe naar 1 procent groene waterstof. Daar kunnen ze niet één of twee jaar voor de deadline van 2030 mee beginnen.'