Toepassing waterstof in glastuinbouw vraagt gecoördineerde aanpak

Achtergrond Snijbloemen Hanneke de Jonge 19 jun 2023 om 09:50uur

Glastuinbouw Nederland en energieadviesbureau BlueTerra werken samen met andere partijen aan waterstof in de glastuinbouw. Een gecoördineerde aanpak is belangrijk, evenals pilotprojecten om ervaring op te doen en kennis te delen.

Toepassing+waterstof+in+glastuinbouw+vraagt+geco%C3%B6rdineerde+aanpak

Waterstof als energiebron voor de glastuinbouw speelt tot nu toe nog geen rol van betekenis. Bij de stappen die de sector al zette bij energiebesparing en inzet van duurzame energiebronnen bleef deze optie buiten beeld.

De Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen ziet in waterstof een goede mogelijkheid verdere stappen te zetten. De topsector gaf anderhalf jaar geleden opdracht aan energieadviesbureau BlueTerra Energy Experts om mogelijkheden voor waterstof in de glastuinbouw op een rij te zetten.

Na presentatie van het onderzoek in april 2022 gingen Topconsortium voor Kennis en Innovatie Energie en Industrie (TKI), Glastuinbouw Nederland en BlueTerra aan de slag met een visie voor waterstof in de glastuinbouw. Tuinders waren al gecharmeerd van het idee om waterstof te gebruiken als alternatieve energiebron, constateerde Arjen de Jong, directeur bij BlueTerra.

Waterstof zal zeker onderdeel gaan uitmaken van de energiemix

Arjen de Jong, BlueTerra

Waterstof al in beeld bij glastuinder

‘Glastuinders dachten al na over toepassing in hun bedrijven, waardoor we niet voor een top-downbenadering hoefden te kiezen’, vertelt De Jong. Om succesvol te zijn was het belangrijk om de verschillende initiatieven bij elkaar te brengen, omdat iedereen tegen dezelfde issues aanloopt.

Een inventarisatie van de verschillende ideeën resulteerde in het bidbook ‘H2-impuls in de glastuinbouw’ dat op 8 december is aangeboden aan de ministeries van LNV en EZK. Die reageerden positief en vroegen om de plannen concreter uit te werken.

‘We hebben binnen de glastuinbouw daarvoor verschillende overleggen opgezet’, zegt Robert Solleveld, themaspecialist energie en digitalisering bij Glastuinbouw Nederland. ‘Door clusters te vormen van ondernemersgroepen en andere transitiepartners willen we kennis delen en duidelijk krijgen wie welke rol gaat spelen.’

Meer dan alleen waterstof

‘De discussie draait niet alleen om de beschikbaarheid van waterstof’, legt Solleveld uit. ‘Maar ook om die van CO2 en de combinatie met onder andere aardwarmte.’ Om alles te stroomlijnen moeten nieuwe initiatieven, die Glastuinbouw Nederland regelmatig krijgt voorgelegd, voldoen aan de juiste randvoorwaarden.

BlueTerra beoordeelt projectvoorstellen vervolgens op risico’s en kansen en de waarde die ze toevoegen voor het collectief. ‘Tijdens plenaire bijeenkomsten bekijken we de mogelijkheden om de uitvoeringsdrempel te verlagen door een project als groep tuinders op te pakken’, zegt De Jong.

Bidboek plaveit de weg

De Nederlandse glastuinbouw wil in 2040 klimaatneutraal zijn. Op weg daarheen heeft duurzame warmte uit geothermie, restwarmte en biomassa al veel opgeleverd. Waterstof lijkt een kanshebber om deze bronnen aan te vullen, onder andere met WKK’s op piekmomenten, als de sparkspread, dat is de prijsverhouding tussen de gebruikte waterstof en de opgewekte elektriciteit, gunstig is. In het bidbook ‘H2-impuls in de glastuinbouw’ staat hoe een gecoördineerd waterstofprogramma de weg kan plaveien naar de toepassing van waterstof. Het is bedoeld om de sector perspectief te bieden, een blauwdruk te ontwikkelen voor de toepassing van waterstof en significant bij te dragen aan de energietransitie. Betaalbare oplossingen moeten eraan bijdragen dat de Nederlandse glastuinbouw behouden blijft als efficiënte, lokale en duurzame werkgever en producent van gezonde voeding.

Voor financiering zijn verschillende instrumenten beschikbaar, stelt De Jong. Het gaat bijvoorbeeld om SDE-subsidies en de Europese waterstofbank, die eind dit jaar operationeel moet zijn. Naar zijn idee ligt de uitdaging meer in vergunningverlening, onzekerheid over de termijn waarop de plannen kunnen worden uitgevoerd en onbekendheid met de materie.

Een gecoördineerde aanpak met heldere programmatische lijnen vis daarom nuttig, vindt De Jong. Inmiddels zijn ook de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en het Interprovinciaal Overleg aangehaakt bij het begeleidingsteam.

Pilotprojecten als voorbeeld

Pilotprojecten kunnen dienen om de mogelijkheden voor waterstof in de glastuinbouw zichtbaar te maken en verder uit te dragen. Een voorbeeld is het initiatief van het Bleiswijkse Anthura, veredelaar van anthuriums en orchideeën. Anthura ziet kansen in een aansluiting op het beoogde nationale waterstofnetwerk van Gasunie dat langs het glastuinbouwgebied in Lansingerland loopt.

‘Ik ben enthousiast over de mogelijkheden van waterstof in de glastuinbouw’, zegt directeur Mark van der Knaap van Anthura. ‘Maar er is nog veel onduidelijk.’ Vooral daarom heeft hij mede namens collegaglastuinders contact gezocht met Greenport West-Holland.

Energiemix

Martin van der Hout, sinds januari dit jaar programmaregisseur Energieakkoord bij de Greenport, heeft op verzoek van de tuinders eind april een sessie georganiseerd met partnerbedrijven en gemeente Lansingerland. Hij schetst dat het proces kan dienen als voorbeeld voor andere gemeenten en regio’s.

‘We zijn ervan overtuigd dat waterstof onderdeel wordt van de energiemix in de glastuinbouw. Uiteraard hebben we ook op Greenport Nederland-niveau contact, zodat we in de verschillende regio’s van elkaar kunnen leren en kennis kunnen delen’, schetst Van der Hout. Voor Lansingerland is Greenport West-Holland een formele ‘Expression of Interest’ met Gasunie overeengekomen voor de verwachte vraagontwikkeling tot 2050.

• Lees ook: Aardwarmte gaat warmtekrachtkoppeling vervangen

Het zeker niet zo is dat waterstof alleen in het Westland een rol gaat spelen, benadrukt De Jong. ‘Juist op plekken waar het lastig is om op andere manieren te verduurzamen, bijvoorbeeld met aardwarmte, heeft waterstof potentie als ingrediënt in de energiemix’, zegt hij. Daarnaast ziet hij WKK’s die op waterstof draaien als een belangrijk, flexibel en haalbaar spoor om de eerste stappen in de waterstoftransitie te zetten.