Kan mooier landschap kasteelt verbeteren?

In de Bommelerwaard loopt het project 'Landschappelijke inpassing & Biodiversiteit in de praktijk'. Het heeft als doel om de biodiversiteit rondom de kas te verhogen en positief bij te dragen aan de plaagdruk in de kas.

Gerard Selman is vanuit LTO Noord regiocoördinator voor Glastuinbouw Nederland en programmamanager voor Glastuinbouwpact Bommelerwaard en Tielerwaard. Daarin werken tuinders, overheden, onderzoekers en bedrijfsleven samen om innovatie, duurzame ontwikkeling en versterking van het glastuinbouwcomplex in de regio te stimuleren. Selman legt uit dat de afgelopen jaren een herstructurering heeft plaatsgevonden.

Veel discussie

Voorwaarde van de overheid was dat nieuwbouw alleen mocht met groenzones rond de kassen die het landschap aantrekkelijk moesten houden en de biodiversiteit zouden verbeteren. 'Een probleem was dat we niet wisten welk type beplanting passend zou zijn in relatie tot de biologie in de kassen', zegt Selman. 'Dat leidde tot veel discussie met glastuinders.'

Volgens Selman zaten glastuinders te wachten op de aanplant van bomen en struiken. In de kas voorzagen zij risico's op mogelijke plagen, zoals wantsen, mindere lichtinval door schaduw of het inwaaien van bladeren en zaden.

Handreiking

Om uit de impasse te raken, schakelde het glastuinbouwpact adviesbureau Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) in om als externe partij een handreiking op te stellen die aan de bezwaren van de ondernemers tegemoetkwam.

CLM kreeg een aantal voorschriften voor de beplanting mee: deze moest gebiedseigen zijn, het landschap een positieve, groene uitstraling geven, niet conflicterend en bij voorkeur ondersteunend zijn aan de teelt in de kassen en praktisch onderhoudbaar voor tuinders.

Project

Voor het monitoren van de effecten van de aanplant is het project 'Functionele biodiversiteit in en om de kas' van de grond getild. Projectleider is Gerben Messelink, entomoloog bij de businessunit Glastuinbouw van Wageningen University & Research.

Vooral knotwilgen, gele kornoelje, hazelaar en meidoorn zijn aangeplant. 'Die zorgen op allerlei manieren voor een herstel van de biodiversiteit. Ze vormen een schuilplaats voor vogels en dankzij hun vroege bloei trekken ze met hun stuifmeel en nectar nuttige insecten aan, zoals lieveheersbeestjes, spinnen, kevers, gaas- en zweefvliegen en roofwantsen', zegt Messelink.

Daarnaast trekken de gewassen diverse bladluissoorten aan, die niet schadelijk zijn voor de gewassen in de kas.

Chrysanten

De eerste tuinder die aan het project deelnam, was Koen Kreling. Voor zijn nieuwe chrysantenkwekerij Diamond Flowers in het Gelderse Zuilichem wilde hij in 2017 12 hectare nieuwe kassen laten plaatsen. Een beplante groenstrook paste bij zijn bedrijfsvisie. Hij werkt zo duurzaam mogelijk, onder andere met biologische gewasbeschermingsmiddelen.

Kreling zegt dat hij weinig kaas heeft gegeten van de gewassen die in de groenstrook staan. 'We laten de natuur zoveel mogelijk zijn gang gaan, zolang de plaagdruk maar niet omhooggaat.'

Aardbeien

In Zuilichem vindt ook onderzoek plaats bij aardbeienkwekerij Dutch Berries. Daar was het de gewoonte om de groenstrook zo schoon mogelijk te houden om plagen geen kans te geven. 'Beplanten was dan ook niet onze eigen keus', zegt financieel directeur Boudewijn van der Wal. 'Maar we moeten wel, omdat ons bedrijf aan de rand van het tuinbouwcluster ligt. Ik sta positief tegenover het onderzoek, want meten is weten.'

Tot nu toe heeft Dutch Berries geen nadelen van de bomen en struiken ondervonden, maar ook geen voordelen. Van der Wal vindt het een pluspunt dat het project zowel naar duurzaamheids- als bedrijfseconomische aspecten kijkt.

Uit het onderzoek is onder andere gebleken dat de Gelderse roos minder geschikt is voor de groenstroken, omdat het een waardplant is voor wittevlieg en daarmee een risico vormt voor de kasteelt. Messelink zegt dat de interactie tussen de binnen- en buitenkant van de kas geen deel uitmaakt van het onderzoek, maar dat er wel anekdotisch bewijs is dat bijvoorbeeld natuurlijke sluipwespen rupsen in de kas kunnen bestrijden.

Monitoren

Volgens de projectleider is het met wat voor beplanting dan ook nooit helemaal uit te sluiten dat schadelijke effecten voor de kasteelt optreden. Daarom is het belangrijk om plaagdichtheden te blijven monitoren en voortdurend een afweging te maken tussen de voor- en de nadelen van de beplanting.

Selman sluit zich daarbij aan. Hij is blij met de kritische geluiden vanuit de kwekersgroep, zonder dat zij met harde eisen komen. Hij benadrukt het belang van blijven scouten op schadelijke insecten en vervolgens reageren met bij voorkeur biologische, maar eventueel chemische gewasbescherming. 'We leren steeds beter om met incidenten om te gaan.'