'Je zou moeten reïncarneren en dan terugkomen als een kip'

Dat Bavinck passie heeft voor dieren is wel duidelijk. Thuis lopen kippen rond, ze heeft een paar varkens en de honden begroeten je als je aankomt. Een bord in de tuin dat waarschuwt voor krokodillen herinnert aan de periode van vijf jaar dat ze met haar gezin in Australië woonde en daar dierenarts was.

Het risico bestaat dat dingen niet meer opvallen door beroepsblindheid

Vera Bavinck, pluimveedierenarts

Op tafel staat een grote bak met botten. Dat blijken de borstbenen van leghennen te zijn. 'Meer dan 80 procent ontwikkelt borstbeenfracturen', zegt de pluimveedierenarts, terwijl ze laat zien hoe die breuken eruitzien.

Startpunt voor KipKompas

Toen Bavinck in 2017 terugkwam uit Australië, ging ze bij dierenartsenpraktijk AviVet in het Gelderse Lunteren werken en heeft ze zich volledig toegelegd op pluimvee. De vele borstbeenfracturen bij leghennen trokken haar aandacht. Ze ging bijhouden hoeveel het voorkomt, op welke leeftijden en op welke bedrijven. 'Dat is eigenlijk het startpunt geweest voor het ontwikkelen van KipKompas', zegt ze.

'In mijn ogen worden sommige problemen, zoals de borstbeenbreuken, te gemakkelijk geaccepteerd als bestaande praktijk. Er ontstaat iets van beroepsblindheid, ook onder dierenartsen. Ik vind dat we in Nederland, als welvarend land, het aan onze stand verplicht zijn om dierenwelzijn te blijven verbeteren', benadrukt de pluimveedierenarts.

Natuurlijk is het dierenwelzijn van legkippen in Nederland in vergelijking met de rest van de wereld op topniveau, erkent Bavink. 'We horen echt bij de beste landen. Sommige mensen denken daardoor dat we het best haalbare al hebben bereikt en dat het niet beter kan. Daar ben ik het niet mee eens. Er valt nog veel te verbeteren. Je zou eigenlijk eens moeten reïncarneren en dan terugkomen als kip. Dan denk je er wel anders over.'

Dat klinkt activistisch. Ziet u zichzelf als activist?

'Nee, helemaal niet. Ik zie mijzelf ook als pro-boer. Ik wil graag samen met boeren kijken hoe dingen kunnen worden verbeterd, samen naar oplossingen zoeken. Ik ben bijvoorbeeld nog niet lid van Caring Vets, een organisatie van dierenartsen die zich hardmaakt voor dierenwelzijn. Vooral in het begin hebben zij een aantal uitspraken gedaan die ik niet handig vindt. Dan zou ik zelf, als ik boer was, ook de deur dichtgooien.

'Ik vind het belangrijk om samen met boeren problemen open te bespreken en aan te pakken. Ik vind het leuk om een veehouder uit te dagen. Het risico bestaat dat bepaalde dingen je niet meer opvallen, doordat je er dagelijks mee werkt.'

Wilde u altijd al pluimveedierenarts worden?

'Ik wilde graag diergeneeskunde studeren. Ik werd daarvoor niet ingeloot. Daarom heb ik biologie gestudeerd aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Daarna ben ik alsnog de studie diergeneeskunde gaan doen in Utrecht. Pas tijdens mijn studie liep ik warm voor landbouwhuisdieren, omdat ze zo relevant zijn. Er zijn zoveel landbouwhuisdieren dat ik het als belangrijk werk zie.'

Wat is de relevantie van KipKompas?

'Het is bedoeld om dierenwelzijn op het bedrijf op een systematische manier te meten, door echt te tellen en waar te nemen. Het resultaat van KipKompas geeft een hexagram met zes categorieën: huisvesting, verrijking, gedrag, veren en huid, individuele controle en vogelmijten. Deze onderdelen krijgen een score van 1 (slecht) tot en met 5 (uitstekend). Hiermee kunnen we concrete adviezen geven om het welzijn te verbeteren. Het is gebaseerd op de principes van het Welfare Quality-protocol van de Europese Unie.'

Is het geïnspireerd door KoeKompas?

'Ja, want daar ben ik tijdens mijn studie diergeneeskunde bij betrokken geweest, met onderzoeken op bedrijfsniveau. Ik vind het jammer dat het voor melkveehouders een verplicht instrumentarium is geworden van ZuivelNL. Het is nu licence to produce. Dat haalt het enthousiasme weg bij veehouders om er vanuit eigen motivatie mee aan de slag te gaan. Dat wil ik wel graag bij KipKompas, want dan bereik je het meeste.'

Verhoogt dierenwelzijn het bedrijfsresultaat in de pluimveehouderij?

'Dierenwelzijn, diergezondheid en het economisch resultaat hebben veel relatie met elkaar. Maar dat is helaas niet altijd zo. Was het maar zo simpel. In kooihuisvesting kan de diergezondheid goed zijn en het economisch resultaat ook. Maar wat betreft dierenwelzijn is het een stuk minder positief. Ik vind dat je ook naar de context moet kijken.

'In Nederland en West-Europa zijn we welvarend. Ik kom voor mijn werk ook regelmatig in Sierra Leone. Dan zijn er andere afwegingen te maken. Daar dragen dierlijke eiwitten enorm bij aan verbetering van voedselzekerheid en volksgezondheid en is dierenwelzijn een minder prominent belang.'

Uiteindelijk wordt er vooral voor eieren betaald.

'Dat klopt, het economisch resultaat wordt in de leghennensector doorgaans vastgesteld op de hoeveelheid eieren per kilo voer. Via een keurmerk als Beter Leven wordt wel extra verdiend, maar wordt vooral gekeken naar huisvesting. Andere dierenwelzijnsaspecten zijn minder goed te controleren. Het pikgedrag, de hoeveelheid gebroken borstbeenderen en vogelmijt zijn niet objectief vast te stellen via het huidige controlesysteem. Ik heb hierover gesprekken gevoerd met de Dierenbescherming.'

Zou beloning hierop goed zijn?

'Ik vind het jammer dat dit niet goed kan. Want ik merk in de praktijk dat leghennenhouders trots zijn als ze een mooi koppel hebben dat een goed verendek heeft, als het goed loopt en er weinig problemen zijn. Dat betaalt zich niet uit in de eierprijs, maar zegt wel wat over het vakmanschap.'

Wanneer is KipKompas beschikbaar?

'Ik hoop over een jaar. Het is nog afhankelijk van een subsidie voor een project waar we met een klankbordgroep mee aan de slag gaan. Het komt in een computerprogramma, zodat pluimveehouders er zelf mee aan de slag kunnen.'