Glastuinbouw wil rol in waterstoftransitie

De energiecrisis maakt de transitie naar duurzame energie steeds urgenter. In maart bracht BlueTerra de positionpaper 'Waterstof voor de Nederlandse glastuinbouw' uit. In opdracht van de Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen (T&U) onderzocht het energieadviesbureau de rol die waterstof in de glastuinbouw kan gaan spelen.

Het bureau gaat uit van blauwe waterstof, die wordt gewonnen uit aardgas, waarbij de vrijgekomen CO2 wordt opgeslagen of in bijvoorbeeld de kas wordt gebruikt, en groene waterstof, die tot nu toe met elektrolysers wordt gewonnen en geen CO2 uitstoot.

Aanvulling

'Wij zien waterstof niet als dé oplossing, maar als onderdeel ervan', schetst Arjen de Jong, managing consultant bij BlueTerra. 'Het kan een aanvulling zijn op andere bronnen van duurzame energie, zoals geothermie, zonne- en windenergie, biomassa en restwarmte.'

De meeste kansen zien de onderzoekers in piekketels, die bijvoorbeeld bij geothermie en restwarmte als aanvulling kunnen dienen, gebruikmaken van restwarmte uit elektrolysers en gebruik van waterstof in WKK's. Schaalbaarheid en een betrouwbare en betaalbare levering zijn daarbij cruciaal, evenals de beschikbaarheid van CO2.

De Topsector T&U, Glastuinbouw Nederland en BlueTerra willen eind oktober een bidbook aan het ministerie van LNV aanbieden met vier tot zes projecten, aangevuld met een centraal onderzoeksproject.

Blauwdruk

Bij groen licht kunnen in 2023 pilots starten met als doel om met alle betrokkenen tot een blauwdruk van het gebruik van waterstof in de glastuinbouw te komen. Ter voorbereiding is een inventarisatie gemaakt van bestaande en toekomstige waterstofprojecten in de glastuinbouw.

Voor de onderstaande vier projecten geldt dat ze liggen aan de backbone van pijpleidingen, tankstations en opslag voor waterstof die de Gasunie de komende jaren wil ontwikkelen, waarop ze willen aansluiten. In alle gevallen is ook sprake van samenwerking in een consortium van overheden, bedrijven en kennisinstellingen.

Lingezegen Energy

Lingezegen Energy, eigendom van veertien glastuinders in het Gelderse Bergerden, wekt elektriciteit op met zonneparken en een biomassa-installatie, die zij leveren aan gemeente Lingewaard, het waterschap en andere partijen. Een windmolenpark en grootschalige elektriciteitsopslag zijn in ontwikkeling.

Directeur Berno Schouten van Lingezegen Energy: 'Geothermie is in de regio weinig kansrijk. Biomassa gaan we op termijn uitfaseren. Wij willen ons eigen gasnetwerk ombouwen voor waterstof en omschakelen naar waterstof-WKK's.'

Glastuinbouwgebied Rilland Oost-Bathpolder

Algemeen directeur Arnout Hoek van zonne-energiebedrijf ZonXP en subsidieadviseur Tamara Koeman lichten hun plannen voor een waterstofproductie-installatie in glastuinbouwgebied Rilland Oost-Bathpolder toe. In combinatie met een batterij voor energieopslag en koppeling aan zonneparken en windmolens willen zij het energienet ontlasten.

'Dit is kansrijk doordat we zuurstof en restwarmte kunnen gebruiken voor de nabijgelegen rioolwaterzuivering en restwarmte en waterstof in kunnen zetten in de kassen.'

Mede-eigenaar Peter Bergsma van komkommerkwekerij Drenthe Growers in Erica geeft aan dat het glastuinbouwgebied in Zuidoost-Drenthe in een olie- en gasregio ligt. 'Wij zien graag een koppeling tussen industrie en tuinbouw.'

Draagvlak

Bergsma gaat uit van twee pilotfases: de eerste met een koppeling aan de waterstoffabriek van Shell in Emmen en werken met WKK's op waterstof, de tweede om dit verder uit te bouwen met waterstof-, CO2- en warmtenetwerken. Doel is om een duurzaam economisch cluster te ontwikkelen, dat ook warmte kan leveren aan bijvoorbeeld woningen en zwembaden, wat van belang kan zijn voor het creëren van draagvlak.

Tomatenkweker Wim Peters uit het Brabantse Someren en aardbeienteler Marcel Dings uit het Limburgse Belfeld zeggen dat de verduurzaming in de glastuinbouw in Zuidoost-Nederland in de knel zit, omdat geothermie nu niet mogelijk is, externe restwarmte nauwelijks beschikbaar is, biomassa geen groeiperspectief biedt en een vol elektriciteitsnet overschakeling op duurzame elektriciteit afremt.

'Wij zien kansen in de koppeling met regionale waterstofinitiatieven in de industrie in Nederland en Duitsland', stellen Peters en Dings. Ze schetsen pilots met elektrolysers, brandstofcellen, WKK's op waterstof en andere initiatieven in samenwerking met de betrokken partijen.

Wet- en regelgeving

Volgens alle projectvertegenwoordigers kan wet- en regelgeving roet in het eten gooien. Reden temeer om te streven naar een erkende en prominente rol voor de glastuinbouw in de uitrol van al lopende waterstofprojecten in Nederland.

'Met ons bidbook willen we in Den Haag een visitekaartje afgeven van de glastuinbouwsector als interessante partij in de waterstoftransitie', zegt Alexander Formsma, beleidsspecialist Energie bij Glastuinbouw Nederland. 'Projectvoorstellen blijven welkom.'