Groeiende vraag naar veldboon geeft veredeling duwtje in de rug

'De veldboon is een gewas dat vaak ups en downs kende, maar het staat nu weer volop in de belangstelling', constateert productmanager Hindrik Jan Boven van Wiersum Plantbreeding. 'Als de markt groeit, komt de veredeling ook weer op gang', zei hij dinsdagavond bij de toelichting op de rassenproeven van de zaadfirma op proefboerderij Ebelsheerd in het Groningse Nieuw Beerta.

Boven laat de bezoekers het zomerveldbonenras Tiffany zien. 'Dit ras heeft een laag vicin/convicingehalte. Dat betekent dat het ras ook geschikt is voor vervoedering aan leghennen en voor doeleinden in de humane consumptie', licht hij toe.

Volgens de productmanager kunnen Tiffany-veldbonen als enige worden aanbevolen voor zowel eindgebruik voor menselijke consumptie als eindgebruik voor slachtkuikens, legkippen, vissen, runderen, schapen en andere herkauwers. 'Dit kan vanwege het lage aandeel vicine en convicine. Deze toxische stoffen zorgen voor een significante reductie van de productiviteit bij dieren en kunnen ook voor mensen nadelige effecten hebben.'

Boven schat dat over een jaar of tien alle veldbonenrassen een laag vicin/convicingehalte bevatten vanwege de brede doeleinden. Hij adviseert zomerveldbonen niet te ondiep te zaaien. 'Het liefst 6 centimeter diep. Als het lukt op tijd te zaaien, kun je in augustus oogsten. Voldoende vocht is in het groeiseizoen belangrijk. Droogte is de grootste vijand', stelt de productmanager.

Net als Boven ziet ook ruwvoerspecialist Ludwig Oevermans van Limagrain dat de interesse voor de veldbonenteelt toeneemt. 'Het areaal groeit en dat zorgt ervoor dat wij als zaadfirma meer kunnen investeren in het veredelingsprogramma. We kunnen sneller met meer nieuwe rassen komen waar een teler wat aan heeft.'

Nieuw in het aanbod van Limagrain is het zomerveldbonenras Viper. Oevermans: 'Dit ras heeft een hoge roesttolerantie en onderscheidt zich daarmee van andere rassen. Het is belangrijk om veldbonen lang gezond te houden. Hoe langer de fotosynthese, hoe beter de peulzetting, hoe hoger de opbrengst.'

Daarnaast staat op het proefveld in het Oldambt het ras Cartouche. Een bekend zomerveldbonenras met de hoogste eiwitopbrengst per hectare in het Limagrain-assortiment. Het ruweiwitgehalte noteert 30 tot 33 procent per hectare. 'Omgerekend kan dat 100 kilo extra eiwit per hectare opleveren dan een gemiddeld ras', stelt de ruwvoerspecialist vast.

'Mensen denken vaak dat een veldboon alleen maar eiwit is. Maar in de veldboon zit met 35 tot 40 procent meer zetmeel dan eiwit', vervolgt Oevermans. Voor rundvee is het dus geschikt als energie- en eiwitbron, maar nu trekt ook de interesse naar humane consumptie aan.'

Halffabricaten

Volgens de ruwvoerspecialist valt voor boeren die veldbonen telen voor humane consumptie een plusje te halen. 'Vion heeft in Heerenveen een fabriek staan waar halffabricaten uit veldbonenmeel of veldbonenconcentraat worden gehaald. Dat gaat naar de voedingsmiddelenindustrie. Het zou mooi zijn als dat meer op gang komt.'

Zowel Boven als Oevermans adviseert telers twee keer een bespuiting uit te voeren tegen ziektes. Vooral chocoladevlekkenziekte kan veel schade aanrichten in veldbonen. 'Ook al lijkt het gewas na één keer spuiten gezond, doe het altijd twee keer', zegt Boven.

'Zorg daarnaast voor voldoende aanvoer van fosfaat en kali', vervolgt de Wiersum-productmanager. 'Een stikstofgift is niet nodig, want de veldboon haalt als vlinderbloemige stikstof uit de lucht. Het werkt juist averechts: het gewas neemt het niet op en de stikstof spoelt uit, zeker op zandgrond.'

Project 'Kansrijke eiwitgewassen'

Het vernieuwingsprogramma 'Fascinating' van de landbouwcoöperaties Agrifirm, Avebe, Cosun en FrieslandCampina, LTO Noord en provincie Groningen moet de komende jaren een impuls geven aan innovatie in de Groningse akkerbouw en de verwerking en vermarkting van de producten die dat oplevert. Een van de deelprojecten is 'Kansrijke eiwitgewassen'.

'In dit project kijken we naar de mogelijkheden van kansrijke eiwitgewassen voor humane voeding', licht projectleider Dick Middag toe. 'Dit jaar beproeven we winter- en zomerveldbonen op vier proefboerderijen. Hier op Ebelsheerd doen we een zaaidiepteproef in winterveldbonen.'

Het ras Tundra van Limagrain werd op 20 oktober 2022 aan de grond toevertrouwd op 5, 10, en 15 centimeter diepte. Het gewas staat er goed bij. 'We zien het verschil in zaaidiepte tot dusver niet terug. Het gewas kwam ook overal tegelijk op', weet Middag. 'Begin mei zagen we lichte aantastingen van chocoladevlekkenziekte, maar dat heeft zich weer hersteld. Dit ondanks dat we maar één keer hebben gespoten.'

De projectleider verwacht het proefveld dit jaar in september te oogsten. Dan wordt het eiwitgehalte bepaald en nogmaals bekeken wat het effect is van de zaaidiepteverschillen. Op de andere proefboerderijen Kollumerwaard, Marwijksoord en Valthermond worden proeven gedaan met zaaitijdstippen, bestuiving, bemesting, beregening en bladgezondheid.

KUG-toelating

Middag hoopt dat zeker de bladgezondheidsproef wat oplevert. Deze proef mislukte vorig jaar omdat er geen ziekte aanwezig was. 'Als we dit jaar bepaalde middelen kunnen screenen, kunnen we mogelijk een Kleine Uitbreiding Gewasbescherming (KUG)-toelating aanvragen. Dat is belangrijk voor een klein gewas als de veldboon. Een teelt waarin weinig middelen zijn toegelaten.'

Een KUG-toelating is een uitbreiding op een bestaande toelating van een gewasbeschermingsmiddel en is in het leven geroepen om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in kleine teelten en voor kleine toepassingen te vereenvoudigen.