Drinkwater in pluimveestal moet kraakhelder zijn

Tijdens een door Avined en ZLTO georganiseerd webinar kreeg het reinigen en ontsmetten van het drinkwater in pluimveestallen uitgebreid aandacht. Uit de antwoorden op een serie poll-vragen werd duidelijk dat veel pluimveehouders zich ervan bewust zijn dat schoon drinkwater belangrijk is voor hun dieren. En dat ze zich er doorgaans ook van bewust zijn dat niet alle middelen zomaar inzetbaar zijn.

Daar is dierenarts Maarten van den Berg van Poultry Vets, die de bijeenkomst aftrapte, blij mee. 'Het is goed dat de pluimveehouders zich realiseren dat een goede kwaliteit drinkwater van belang is voor de diergezondheid. Het blijft wel belangrijk om bij het gebruik van middelen de voedselveiligheid goed in het oog te houden. Is een middel toegelaten en in welke dosering?'

Wil je een middel gaan gebruiken dat je nog niet kent of komt er een nieuw middel op de markt, check dan of het toegelaten is voor het doel, tipt Van den Berg. 'Waarbij een eenmalige ontsmetting anders is dan een middel dat continu op het drinkwater staat. Deze middelen staan overigens niet in de diergeneesmiddelinformatiebank. Wel op de website van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (CTGB). Daar moet dan bij staan dat het middel is toegelaten en niet in het ei of vlees terechtkomt.'

Het doorspitten van die lijsten is geen eenvoudige opgave, weet Imelda Gielen van SecurEgg. 'Daarom hebben we dat opgelost. Op onze site kunnen leden snel zien of een middel is toegelaten voor gebruik in voer of drinkwater. Van de duizenden middelen zijn er bijvoorbeeld maar vijf die je continu op het drinkwater mag doseren.'

Belangrijk is dat de pluimveehouders vervolgens het middel ook volgens de gebruiksaanwijzing toepassen. Van den Berg: 'Dus gebruik je het voor eenmalige toepassing of continue toepassing en doe dat met de juiste dosering. Het helpt niet om de dosering te verhogen, dat geeft geen betere werking. Ook het combineren van middelen is niet verstandig en kan juist averechts uitwerken. Met een hoge dosering loop je het risico dat er een residu achterblijft en dat wil je niet. Zorg dat je het goed doet zodat er geen middel in de stal en/of in je dieren terecht kan komen.'

Goede detectiemethoden

'Bedenk dat de detectiemethoden tegenwoordig erg goed zijn', vult Peter van de Laar van Van Eck bedrijfshygiëne aan. 'Je kunt alles terugvinden, dus kijk uit.' Janet Corsius van Avined, de overkoepelende organisatie van alle pluimveeorganisaties vult aan: 'We kunnen concentraties van 5 deeltjes per miljard terugvinden. Bij de controles die plaatsvinden in het kader van de IKB-regelingen wordt gemonitord op alle ongewenste stoffen. Ook als het toegelaten stoffen zijn. Het gebeurt niet met alles tegelijk en in dezelfde frequentie voor alle stoffen. Maar alles passeert een keer de revue. De voedselveiligheid van eieren en pluimveevlees is erg belangrijk.'

Reinigen en ontsmetten van het drinkwatersysteem blijft wel noodzakelijk. Want slecht drinkwater zorgt voor gezondheidsproblemen bij de dieren, heeft gevolgen voor het inkomen van de pluimveehouder en kan voor voedselveiligheidsproblemen zorgen door verspreiding van ziekteverwekkers zoals salmonella.

Pluimveehouders beseffen volgens Van de Laar dan ook dat ze het drinkwatersysteem schoon moeten houden. Dat schoonhouden is echter geen sinecure. Nieuwe leidingen zijn mooi rond en glad van binnen. 'Maar door bijvoorbeeld mangaan in het water wordt de binnenzijde ruw. Daar kunnen dan weer andere stoffen aan hechten en ook bacteriën gaan daar zitten. Je krijgt een biofilm in de leiding', weet de specialist bedrijfshygiëne.

Sponsje dat alles opzuigt

Die biofilm in de leiding kun je volgens Van de Laar zien als een sponsje dat alles opzuigt wat er langs gaat. 'Dan kan zijn medicatie, vetten of additieven die je via het drinkwater geeft en ook bacteriën of virussen, zowel onschadelijke als schadelijke ziekteverwekkers. Daarbij is de temperatuur in een pluimveestal ideaal voor de ontwikkeling van de ziekteverwekkers. Het drinkwater dat langs die biofilm gaat, neemt de bacteriën mee naar de dieren. Dus die biofilm wil je liefst kwijt en dat is niet eenvoudig.'

Het verwijderen van de biofilm kan het beste gebeuren tijdens de leegstand van de afdeling. Voor het verwijderen van de vetten in de biofilm is een alkalisch middel nodig, een middel met een hoge zuurgraad. Zo'n middel helpt dan weer niet tegen de mineralen die in de biofilm zitten, daar is weer een zuur middel voor nodig, een middel met een lage zuurgraad. Dat is dan nog steeds niet afdoende.

Van Eck maakt ook nog gebruik van pulsmethoden die de biofilm mechanisch verwijderen. Na al die stappen is het naspoelen van de leidingen van belang om resten reinigings- en ontsmettingsmiddelen te verwijderen. En vlak voor de opleg is het wenselijk de leiding nogmaals door te spoelen.

Verder is het van belang om de drinkwaterinstallatie eens goed te checken op stukken dode leidingen die bij het reinigen en ontsmetten niet worden meegenomen. In een dode leiding kan een biofilm zich extra goed ontwikkelen en vanuit dat stuk dode leiding ook weer een schoongemaakte leiding herbesmetten. 'Let ook op onnodige bochten of slangen', adviseert Van de Laar. 'En gebruik je bij opleg niet alle leidingen, spoel die dan eerst door voor je die wel inzet.'